برچسب: گزارش کارآموزی رشته کشاورزی

تاريخچه تحققات اصلاح نباتات در ايران و تاسيس مؤسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر:

سير تحول تحقيقات اصلاح نباتات ايران را به طور اختصار مي توان به سه دوره تقسيم نمود:

دوره اول:

اين دوره با تأسيس مدرسه فلاحت و سپس دانشكده كشاورزي كرج (زير نظر وزارت كشاورزي) آغاز و 20 سال به طول مي انجامد. اين دوره بيشترين موانع را در خود داشته است. زيرا براي تغيير روش هاي قديمي و دلبستگي هاي تعصب آميزي كه مالكان و كشاورزان آن زمان در استفاده از روش هاي قديمي داشتند نياز فراواني به افراد تحصيل كرده و آشنا به كشاورزي نوين بود.

در همين دوره، تأسيسات فني و مزارع آزمايشي مستقلي براي انجام يك سلسله آزمايشات در جنب دانشكده ايجاد شد. از حدود سال 1310 تهيه بذور مرغوب در مزارع آزمايشي باغ فردوس مدرسه عالي فلاحت آغاز شد و در زمينه غلات، حبوبات و سبزيجات و انواع بذر پنبه نمونه‌هائي از كل كشور جمع آوري و در مزارع كاشته و مطالعه گرديد.

در آن زمان طبق تقاضاي اداره كل فلاحت و صناعت وقت ارقام مختلف چغندر قند نيز از كشورهاي آلمان، دانمارك، بلژيك و شوروي سابق جمع آوري و مورد آزمايش قرار گرفت. از اواخر سال 1311 آزمايشات مقدماتي چغندر قند، پنبه، غلات و ازدياد بذر در مزارع باغ فردوس مدرسه عالي فلاحت شروع و اولين بنگاه اصلاح نباتات ورامين در ايران در سال 1314 در كرج تأسيس گرديد كه وظيفه اصلي آن اصلاح و تهيه بذر چغندر قند بود.  در همان تاريخ مقدمات اصلاح و تهيه بذر غلات نيز در كرج فراهم شد. در اواخر سال 1315 در ورامين بعنوان يكي از مناطق مهم پنبه خيز كشور بنگاه اصلاح نباتات تاسيس و نسبت به تهيه بذر اليت پنبه و همچنين انواع گندم اقدام نمود.

دوره دوم:

اين دوره تقريبا با خاتمه جنگ جهاني دوم آغاز و تاسيس موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر در سال 1339 ادامه يافت. در واقع اين دوره با آغاز پيدايش و گسترش سريع روش ها و ابزار كشاورزي نوين در كشورهاي پيشرفته شروع گرديد. اين دوره را مي توان دوران آمادگي و تلاش كادر متخصص و مرحله اصلاح بذر و نهال ناميد. در اين دوره بسياري از متخصصين تحصيل كرده كشاورزي در جهت رفع وضع نابسامان بذر و نهال در كشور اقدام به انجام يك رشته مطالعات و آزمايشات مقدماتي نمودند. اين امر ابتدا در مراكز اصلاح و تهيه نهال و بذر كرج  و ورامين كه امكانات بهتري داشتند آغاز شد.

از سال 1325 تحقيقات باغباني نيز با جمع آوري گونه‌هاي مختلفي از ميوه جات سردسيري داخلي و خارجي و احداث باغ كلكسيون در كرج آغاز شد. اين امر در مورد مركبات در شمال و در زمينه خرما در جنوب انجام گرديد.

از سال 1327 با جدا شدن دانشكده كشاورزي كرج از وزارت كشاورزي امكانات مربوط به جمع آوري و آزمايش توده هاي بومي گندم و جو در بنگاه اصلاح نباتات كرج متمركز شد.

از سال 1330 تحقيقات پنبه به شكل جدي تري گرفته و به طور وسيع در مركز ورامين آغاز گرديد. در سال 1335 فكر تأسيس اداره تهيه بذر گواهي شده در وزارت كشاورزي شكل گرفته و اين اداره تأسيس گرديد تا نسبت به كنترل مزارع غلات و پنبه در كرج و ورامين اقدام نموده و بعد از كنترل و صدور گواهي بذر مادري در بين كشاورزان توزيع گردد.

با متمركز كردن فعاليت هاي پراكنده قبلي، از سال 1336 تحقيقات برنج نيز در بنگاه كشاورزي لاهيجان به طور جدي آغاز گرديد و با ايجاد ايستگاه برنج رشت در سال 1338 توسعه مي يابد.

حاصل تمامي اين تلاش ها نتايج گرانبهايي داشته است كه شالوده موسسه تحقيقات اصلاح و تهيه نهال و بذر بر همين نتايج استوار گرديده است.

دوره سوم:

در دوره سوم با توجه به پراكندگي تحقيقات در دستگاههاي مختلف وزارت كشاورزي از يك طرف به اين واقعيت كه اداره كل زراعت دقت با تشكيلات محدود و امكانات ناچيز خود مستقيماً قادر به هدايت اين امر مهم نبود. ضرورت تاسيس موسسه اي مستقل با اختيارات وسيع قانوني احساس گرديد. بنابراين تشكيل موسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر براساس لايحه قانوني مصوب مجلس شوراي ملي كه در تاريخ 3/8/1338 به تصويب مجلس سناي وقت رسيده مشتمل بر 6 ماده و يك تبصره به شرح زير مورد موافقت قرار گرفت:

ماده1- به منظور اصلاح و تهيه كليه نهال ها و بذر هاي مرغوب و مناسب با اب و هواي نقاط مختلف كشور سازماني به نام موسسه اصلاح و تهيه نهال و بذر تحت نظر وزارت كشاورزي تأسيس مي شود.

ماده2- رئيس موسسه مي تواند معاملات مربوط به فرآورده هاي كشاورزي را تا يكصد هزار ريال بدون رعايت مقررات و مزايده اجازه دهد. معاملات فرآورده هاي كشاورزي بيش از اين مبلغ راهيأتي مركب از وزيران كشاورزان و دارائي و يا معاونين آن ها و رئيس موسسه در صورت ضرورت از قيود مناقصه و مزايده معاف  خواهند نمود.

ماده3- كمك دولت به بودجه اين موسسه يكجا ضمن بودجه وزارت كشاورزان منظور و در اول هر فصل يك چهارم آن به اختيار موسسه گذاشته مي شود و بودجه جزء موسسه را وزيران كشاورزي و دارائي تصويب مي‌نمايند. عوايد موسسه جزو بودجه آن منظور و مازاد درآمد صرف توسعه و تكميل عمليات موسسه مي گردد.

تبصره- وجوه حاصله از درآمد و صرفه جوئي ها هر سال به سال بعد منتقل و به مصرف توسعه موسسه خواهد رسيد.

ماده4- وزارت كشاورزي مجاز است با تصويب هيأت وزيران ورود بذري را كه مصلحت نداند ممنوع نمايد و همچنين كشت و  تهيه بذور و چغندر قند و پنبه را در مناطق معيني به وسيله اعلان سه ماه قبل از فصل كشت ممنوع و در صرف تخلف كشت ممنوع شده را معدوم سازد.

ماده5- مؤسسه نمي تواند نهال بذور و مرغوب را به تقاضاي كشاورزان و مالكين بيشتر از قيمت تمام شده بفروشد.

ماده 6- وزارت كشاورزي و وزارت دارائي مامور اجراي اين قانون مي باشد. لايحه قانوني فوق كه مشتمل بر شش ماده و يك تبصره مي باشد. در جلسه روز دوشبنه سوم آبان ماه يك هزار و سيصد و سي و هشت شمسي به تصويب مجلس سنا رسيده است.

وظايفي كه به موجب قانون به عهده موسسه قرار داده مي شود به شرح زير بوده است:

1- بررسي هاي به نژادي و به زراعي براي اكثر محصولات مهم زراعي مثل گندم، جو و پنبه، برنج، دانه هاي روغني، ذرت، حبوبات، نباتات علوفه‌اي و كنف.

2- توليد بذور مادري و تهيه بذور گواهي شده به منظور تكثير و تهيه بذر مورد نياز كشور و همچنين ازدياد و توزيع نهال هاي پيوندي از ارقام انتخابي مناسب با شرايط آب و هوائي مختلف كشور.

3- كنترل و گواهي بذوري كه توليد كنندگان بذر براساس ضوابط تعيين شده در وزارت كشاورزي و منابع طبيعي وقت توليد مي‌كنند.

بديهي است كه در آغاز كار مشكلات تهيه امكانات و اراضي به قوت خود باقي بوده است ولي مؤسسه در راستاي ايفاي وظايف محوله اقدام به تشكيل 4 اداره كل به شرح زير نمود:

1- اداره كل بررسي هاي باغباني به منظور ازدياد اوليه ارقام ميوه، سبزي و صيفي و سيب زميني.

2- اداره كل بررسي هاي زراعي به منظور بررسي و ازدياد اوليه بذور پنبه، گندم و جو و ذرت و برنج  علوفه و حبوبات و ساير نباتات زراعي.

3-  اداره كل تكثير و گواهي بذر به منظور كنترل بذور توليدي و صدور گواهي بذر.

4- اداره كل تكثير و توزيع بذر جهت تهيه و توزيع بذور اصلاح شده.

در مرحله بعدي به منظور تجهيز و تكميل امكانات ايستگاهها از نظر ماشين آلات، تأسيسات و تجهيزات، اداره كل امور ايستگاه ها نيز در موسسه تشكيل گرديد.

در همين راستا مؤسسه اقدام به تشكيل لابراتوار اصلاح غلات كرج، لابراتوار اصلاح بذر چغندر قند در كرج، لابراتوار اصلاح ميوه در كرج، لابراتوار اصلاح بذر پنبه در ورامين، لابراتوار اصلاح برنج در رشت، لابراتوار اصلاح خرما در اهواز و گل خانه‌ هاي مخصوص اصلاح بذر در كرج و ورامين نمود.

هم چنين علاوه بر مركز اصلاح نباتات كرج در ورامين سه ايستگاه درجه يك با هدف تبديل بعدي به مراكز اصلاح نباتات مشابه كرج و ورامين شامل ايستگاه كشاورزي مغان و ايستگاه كشاورزي طرق مشهد- ايستگاه كشاوري داراب فارس تأسيس گرديد. ايستگاه اهواز نيز كه قبلا وجود داشت در همين ايام تبديل به ايستگاه درجه يك شد. ايستگاههاي درجه يك وسعت قابل توجهي داشته و علاوه بر مطالعات و آزمايشاتي كه به ميزان محدودتري درباره اكثر گياهان منطقه و محصولات عمده غذايي و صنعتي به عمل مي‌آورند، نسبت به تهيه بذور اليت و مادري و هم چنين تهيه نهال هاي مرغوب و مناسب محل نيز در حدود برنامه هاي ساليانه اقدام مي كردند و محصول آن ها را در دسترس كشاورزان قرار مي دادند. علاوه بر ايستگاه‌هاي درجه يك ايستگاههاي اختصاصي نيز با وسعت 10-5 هكتار تأسيس گرديدند كه براي بررسي ارقام و تهيه بذور و نهالهاي اختصاص داشتند كه با توجه به استعداد و شرايط اقليمي محل بيش از ساير محصولات مورد نياز كشاورزان و باغداران بود.

نهايتاً ايستگاه هاي بررسي منطقه‌ اي نيز علاوه بر اين مركز تأسيس گرديدند كه بعد از اتمام بررسي ها در مراكز اصلاح نباتات جهت تعيين سازگاري ارقام در مناطق و شرايط اقليمي مختلفي مورد استفاده قرار مي‌گرفتند.