یکی از کارآمد ترین تکنیک های تصمیم گیری فرایند تحلیل سلسله مراتبی (Analytical Hierarchy process-AHP) که اولین بار توسط توماس ال ساعتی در 1980 مطرح شد . که بر اساس مقایسه های زوجی بنا نهاده شده و امکان بررسی سناریوهای مختلف را به مدیران می دهد .
انواع حالت های تصمیم گیری
اصول فرایند تحلیل سلسله مراتبی
اصل 1. شرط معکوسی (Reciprocal Condition)
اصل 2. همگنی (Homogeneity)
اصل 3. وابستگی (Dependency)
اصل 4. انتظارات (Expectation)
شرط معکوسی
اگرترجیح عنصر A بر عنصر B برابر n باشد ترجیح عنصر B بر عنصر A برابر n/1خواهد بود .
همگنی
عنصر A با عنصر B باید همگن و قابل قیاس باشند . به بیان دیگر برتری عنصر A بر عنصر B نمی تواند بی نهایت یا صفر باشد.
وابستگی
هر عنصر سلسله مراتبی به عنصر سطح بالاتر خود می تواند وابسته باشد وبه صورت خطی این وابستگی تا بالاترین سطح می تواند ادامه داشته باشد.
انتظارات
هر گاه تغییر در ساختمان سلسله مراتبی رخ دهد پروسه ارزیابی باید مجددا انجام گیرد.
فرایند تحلیل سلسله مراتبی در یک نگاه
ساخت سلسله مراتبی
مقایسه های زوجی
ترکیب وزنها
تحلیل حساسیت
روش رتبه بندی
مثال
تصور کنید که از بین سه اتومبیل A,B,C یکی را انتخاب کنیم چهار معیار:راحتی ، قیمت ، مصرف سوخت، مدل مطرح می باشد .حل این مثال را طی قدمهای زیر تشریح می کنیم:
ساختن سلسله مراتبی
محاسبه وزن
سازگاری سیستم
ساختن سلسله مراتبی
محاسبه وزن
محاسبه وزن نسبی اتومبیل ها از نظر راحتی
قدم اول: مقادیر هر یک از ستون ها را با هم جمع می کنیم.
قدم دوم: تقسیم هر عنصر از ماتریس به جمع کل ستون همان عنصر( نرمالایزکردن)
قدم سوم : محاسبه متوسط عناصر در هر سطر
ماتریس مقایسه زوجی برای سه اتومبیل نسبت به
ماتریس مقایسه زوجی برای سه اتومبیل نسبت به
ماتریس مقایسه زوجی برای سه اتومبیل نسبت به
وزن اتومبیل ها برای معیار های ، و
ماتریس مقایسه زوجی معیارها
وزن هر یک از معیارها
0.398 قیمت
0.085 مصرف
0.218 راحتی
0.299 مدل
وزن اتومبیل ها نسبت به معیارها
محاسبه وزن نهائی اتومبیل
وزن نهائی اتومبیل A
0.398*0.123+0.085*0.087+0.218*0.593+0.299*0.265=0.265
وزن نهائی اتومبیل B
0.398*0.320+0.085*0.274+0.218*0.341+0.299*0.655=0.421
وزن نهائی اتومبیل C
0.398*0.557+0.085*0.639+0.218*0.066+0.299*0.080=0.314
اولویت نهائی اتومبیل ها
ساختن سلسله مراتبی
سلسله مراتبی یک نمایش گرافیکی از مساله پیچیده واقعی می باشد که در راس آن هدف کلی مساله و در سطوح بعدی معیار ها و گزینه ها قرار دارند ، هر چند یک قاعده ثابت و قطعی برای رسم سلسله مراتبی وجود ندارد . سلسله مراتبی ممکن است به یکی از صورت های زیر باشد :
هدف _ معیارها _ زیر معیار ها _ گزینه ها
هدف _ معیارها _ عوامل _ زیر عوامل _ گزینه ها
یک نمونه کلی از ساختمان سلسله مراتبی
سلسله مراتبی انتخاب یک مدرسهآموزشهای جانبی : L آمادگی برای دانشگاه :K نظم :V استاندارد کلی دانش آموزان :F کیفیت آموزشی:S
