کلیه ها
حالب ها
مثانه
مجرای ادراری
(کلیه ها):اعمال مهم سیستم ادراری
دفع مواد زائد حاصل از متابوليسم و مواد خارجي
تنظيم تعادل آب و الکتروليتها
تنطيم حجم و اسمولاليته مايع خارج سلولي
تنظيم توليد گلبولهاي قرمز خون
تنظيم مقاومت عروقي
تنظيم تعادل اسيد ـ باز
تنظيم توليد ويتامين D
گلوکونئوژنز
اعمال مهم سیستم ادراری
دفع مواد زائد حاصل از متابوليسم و مواد خارجي
بدن
بطور مداوم مواد نهايي حاصل از روندهاي متابوليک را توليد مي کند. در اکثر
موارد اين مواد براي بدن استفاده اي نداشته و در غلظتهاي بالا مضر نيز مي
باشند، بنابراين بايد ميزان دفع اين مواد با ميزان توليدشان يکسان باشد.
اوره
(از متابوليسم پروتئينها)، اسيد اوريک (از متابوليسم اسيد هاي نوکلئيک)،
کراتينين (از متابوليسم کراتين عضله)، اوروبيلين (محصول نهايي شکسته شدن
هموگلوبين) و متابوليتهاي هورمونهاي مختلف مثال هايي از اين مواد دفعي مي
باشند.
بعلاوه مواد خارجي شامل بسياري از داروها بوسيلة کليه ها دفع ميشوند.
همچنين بسياري از مولکولهاي آلي که در کبد به اشکال محلول در آب متابوليزه ميشوند اکثرًا دفع کليوي دارند.
تنظيم تعادل آب و الکتروليتها
کليه
ها دفع الکتروليت ها و آب را، به منظور حفظ غلظت هاي طبيعي آنها، تغيير مي
دهند. با انجام اينکار آنها تعادل اين مواد را، که به مفهوم برابري خروجي
آنها با ورودي شان است، حفظ کرده و مقدار شان را در بدن ثابت نگه مي دارند.
کليه ها نه تنها زمانيکه با مقادير افزايش يافته مواد مواجه هستند با
افزايش دفع به حفظ تعادل آنها کمک مي کنند بلکه در زمان کمبود اين مواد از
طريق کاهش دفع ، ذخاير آنها را در بدن حفظ ميکنند.
يکي از شاهکارهاي کليه ها توانايي آنها در تنظيم هر يک از اين مواد بطور مستقل از يکديگر ميباشد.
در
عين حال بايد به اين نکته نيز واقف باشيم که در تعادل بودن بدن براي يک
مادة معين به مفهوم وجود شرايط طبيعي و سالمي نيست. يک فرد ممکن است با
اضافي يا کمبود يک ماده مواجه باشد ولي براي آن ماده معين در تعادل باشد.
اين شرايط اغلب در اختلالات مزمن کليوي بوجود مي آيد
اعمال مهم سیستم ادراری
تنطيم حجم و اسمولاليته مايع خارج سلولي
کليه ها و سيستم قلبي عروقي با يکديگر همکاري کرده و هر کدام کاري را براي ديگري انجام ميدهند.
در
اين راستا از مهم ترين اعمالي که کليه ها انجام ميدهند حفظ حجم مايع خارج
سلولي از طريق تنظيم مهم ترين جزء آن يعني پلاسماي خون مي باشد. اين عمل پر
بودن عروق خوني از حجم کافي و در نتيجه گردش طبيعي خون را ضمانت مي کند.
تغيير
اسمولاليته هم زمانيکه ورودي و خروجي آب و مواد محلول بطور نامتناسب تغيير
کند رخ ميدهد در اين راستا نيز کليه ها نه تنها بايد دفع آب و مواد محلول
را متناسب با ورودي آنها انجام دهند بلکه بايد اينکار را طوري انجام دهند
که نسبت آب و مواد محلول در حد ثابت حفظ شود
تنظيم توليد گلبولهاي قرمز خون
توليد
گلبولهاي قرمز خون بوسيله هورمون پپتيدي بنام اريتروپويتين تحريک مي شود.
جايگاه توليد اين هورمون در طي تکامل جنيني کبد بوده و در دوران بلوغ محل
اصلي توليد کليه ها مي باشند. کاهش فشار سهمي اکسيژن در کليه ها توليد
اريتروپويتين را تحريک مي کند، مثلا در شرايطي نظير آنمي، هيپوکسي شرياني
ويا کاهش ميزان جريان خون کليوي.
در نارسايي مزمن کليوي کاهش ترشح اريتروپويتين و متعاقب آن کاهش فعاليت مغز استخوان يکي از دلايل مهم آنمي مي باشد.
