برچسب: تحقیق آتشفشان

آتشفشان روزنه‌ای در سطح زمین است که سنگ‌های گداخته، خاکستر و گازهای درون زمین از آن به بیرون فوران می‌کنند.

فعالیت آتشفشانی با برون‌افکنی صخره‌ها، با گذشت زمان باعث پیدایش کوه‌های آتشفشانی بر سطح زمین می‌شود.

آتشفشان‌ها معمولاً در نقاطی یافت می‌شوند که ورقه‌های زمین‌ساخت، همگرایی یا واگرایی دارند.

آتشفشان یک ساختمان زمین شناسی است که به وسیله آن مواد آتشفشانی (به صورت مذاب  گاز ، قطعات جامد یاهر 3)از درون زمین به سطح آن راه می یابند. انباشتگی این مواد در محل خروج، برجستگی هایی به نام کوه آتشفشان ایجاد می نماید. 

آتشفشان یکی از پدیده های طبیعی و دائمی زمین شناسی است که در طول تاریخ زمین شناسی نسبتا بدون تغییر باقی مانده و در ایجاد، تحول و تکامل پوسته و گوشته زمین نقش اساسی داشته و دارد. 

تولید مواد آتش فشانی و پدیده های مؤثر در ایجاد آتشفشان از دوره پرکامبرین تا عهد حاضر تغییر چندانی نداشته است و آنچه در این راستا تغییر کرده است، نوع دانسته ها، چگونگی اندیشیدن و نحوه بهره گیری از آنهاست.آتشفشانها پدیده های جهانی هستند و در سایر کرات منظومه شمسی به ویژه سیارات مشابه زمین یک پدیده عادی محسوب می شود و آتشفشان بی شک در کیهان نیز رخ می دهد. 

تشکیل آتشفشان

ماگما می‌تواند به زیر سنگ‌کره فشار وارد کند، البته این پدیده نادرتر از تشکیل ماگما در اطراف محدوده لایه‌هاست. این فعالیت آتش‌فشانی بین لایه‌ای، حاصل تشکیل مواد داغ گوشنه در گوشته زیرین و فشار آوردن به گوشته بالایی است.

این مواد که تنوره گوشته را تشکیل می‌دهند، یک ‘نقطه داغ/Hot spot’ ایجاد می‌کنند. این مواد به دلیل داغ بودن، در زیر پوسته زمین تبدیل به ماگما می‌شود. نقطه داغ به خودی خود ثابت است ولی با حرکت لایه‌های قاره‌ای به سمت آن، ماگمای داخل نقطه داغ یک رشته آتش‌فشان درست می‌کند که به محض دور شدن از نقطه داغ از بین می‌رود.

آتشفشانی هاوایی که گمان می‌رود 70 میلیون سال قدمت دارند، از همین نقطات داغ به وجود آمده‌اند.

تا اینجا دیدیم که ماگمای تشکیل شده در پشته‌های اقیانوس سرد می‌شوند و تشکیل لایه‌های جدیدی می‌دهند. همین امر آن‌ها را از ایجاد آتش‌فشان‌هایی که روی زمین فوران می‌کنند، باز می‌دارد. از طرفی چند پشته قاره‌ای وجود دارد که ماگما از آنجا به زمین راه پیدا می‌کند ولی اکثر آتش‌فشان‌هایی که روی زمین مشاهده می‌کنیم از فعالیت‌های فرورانش و نقطه داغ ایجاد می‌شود.

زمانی که سنگ جامد به سنگ مایع تبدیل می‌شود، قطعاً چگالی کمتری پیدا می‌کند. همین امر باعث می‌شود تا ماگما با شدت زیاد در حرکت باشد. با حرکت این ماگمای داغ، سنگ‌هایی که در مسیر قرار دارند نیز ذوب می‌شوند و به مخلوط ماگما اضافه می‌شوند.

ماگمایی که به پوسته راه پیدا کرده‌، تا زمانی که فشار به سمت بالای آن بیشتر از فشار سنگ‌های جامد پوسته است، به مسیر خود ادامه می‌دهد.

تعریف 

Magma کلمه‌ای است یونانی به معنی خیر که برای مذابهای طبیعی سیلیکاته بکار گرفته می‌شود. اما در اصطلاح زمین شناسی، ماگما مایعی است سیلیکاته با گرانروی زیاد همراه با گاز و مواد فرار گدازه یا لاوا ماگمایی است که مواد فرار خود را از دست داده باشد. ماگماها ممکن است کاملا مایع و یا نیمه متبلور باشند. گدازه‌ها معمولا نیمه متبلورند. زیرا محتوی بلور ، کانیهایی هستند که نقطه ذوب و یا انجماد بالاتر دارند. این بلورها یا مستقیما از ماگما متبلور شده‌اند و یا کانیهای دیرگداز سنگ ما در ماگما هستند که از سنگ مادر جدا شده و به داخل ماگما افتاده‌اند. 

انواع ماگما 

‘یاگار’ ماگماها را از لحاظ محتوی گاز به سه دسته به قرار زیر تقسیم می‌کند: 

هیپوماگما: ماگمایی است محتوی گاز فراوان و تحت فشار که به علت فشار زیاد لیتوستاتیک گازها در ماگما بصورت محلول باقی مانده‌اند. 

پیرو ماگما: ماگمایی است پرگاز و کف مانند که گازهای آن آزاد شده اما از ماگما خارج نشده است. 

اپی ماگما: ماگمایی است فقیر از گاز شبیه به گدازه ها. 

گرانروی ماگماها 

گرانروی ماگما بسته به ترکیب شیمیایی ، درجه حرارت و مقدار درصد گاز محلول تغییر می‌کند. گرانروی ماگماهای بازالتی حداقل 100 پواز و گرانروی ماگماهای گرانیتی بین 3 10 تا 6 10 پواز می‌باشد. گازهای محلول در ماگما سبب پایین آمدن وزن مخصوص کلی ماگما و نیز تقلیل گرانروی می‌شوند. گرانروی یک ماگما با پیشرفت تبلور در آن ماگما نسبت مستقیم دارد. زیرا افزایش فازهای جامد و بالا رفتن درصد سیلیس در مایع باقی مانده موجب افزایش گرانروی می‌شود. 

حرارت ماگماها 

حرارت ماگماها بین 1500 تا 500 درجه سانتیگراد است. ماگماها وقتی می‌توانند به سطح زمین برسند که حرارتی بین 950 ( ریولیتها ) تا 1200 درجه سانتیگراد ( بازالتها ) داشته باشند زیرا در کمتر از این حدود حرارتی ، ماگماها منجمد شده و در همان عمقی که هستند متوقف می‌شوند. 

ترکیب شیمیایی ماگماها 

مطالعات زیادی برای تشخیص ترکیب شیمیایی ماگماها از لحاظ کانی شناسی ، درصد اکسیدها و مواد فرار صورت گرفته و نتیجه این شده که ماگماها اصولا از اکسیدهای مختلف تشکیل شده‌اند اما بسته به نوع ماگما درصد هر اکسید متفاوت است. اکسیدها عمده سازنده ماگماها عبارتند از: 

Si O2 , Al2 O3 , Fe O , Fe2 O3 , Ca O , Mg O , Na2 O , K2 O , Ti O2 , Mn O , P2 O5 , H2 O , C O2 

علاوه بر اکسید‌ها فوق ، ترکیبات زیر نیز در ماگماها دیده شده‌اند:

سنگ های آتشفشانی سنگهایی هستند که به صورت ماگمای گداخته در سطح زمین به سرعت سرد می شوند و به علت سرد شدن سریع دارای شیشه می باشند و یا آن قدر ریز دانه اند که نمی توان مود آن هارا تعیین نمود.