برچسب: تحقیق در مورد حسادت

حسد
حسد، آرزوى زوال نعمت از برادر مسلمان است از نعمتهائى که صلاح او
باشد.اما اگر زوال نعمت را از او نخواهد بلکه مثل آن را براى خود بخواهد
«غبطه و منافسه‏» است.و اگر زوال چیزى را از کسى بخواهد که صلاح او نیست آن
را «غیرت‏» خوانند.
بیان تفصیلى آن این است که اگر انگیزه حسد صرفا
حرص بر این باشد که آن نعمت‏به تو برسد، این از پستى و زبونى قوه شهویه
است، و اگر انگیزه آن تنها رسیدن مکروهى به محسود باشد از رذائل قوه غضب
است، و از نتایج کینه – توزى است که آن هم از نتایج‏خشم است، و اگر باعث آن
ترکیبى است از هر دو، این از پستى و زبونى هر دو قوه است.و ضد حسد، نصیحت و
خیرخواهى است‏یعنى خواستن دوام نعمت‏خداوند بر برادر مسلمانت، که صلاح او
در آن است.
و شکى نیست که حکم قطعى به اینکه این نعمت صلاح است‏یا فساد
ممکن نیست.چه بسا که چیزى در آغاز و در نظر اول عمت‏شمرده شود و سرانجام
بر صاحب خود و بال و فساد باشد.پس ملاک و مناط در این امر ظن و گمان غالب
است، و بنابراین اگر ظن غالب این است که به صلاح اوست، خواستن زوال آن حسد
است و خواستن دوام و بقاء آن خیرخواهى است، و آنچه گمان رود که موجب فساد
باشد، خواستن زوال آن غیرت است.اما آنچه صلاح و فساد آن بر تو مشتبه است
زوال و بقاء نعمت را براى برادرت مخواه مگر اینکه آن را به شرط صلاح مقید
کنى تا از حکم حسد رهایى یابى و حکم خیرخواهى برایت‏حاصل شود.و معیار در
نصیحت و خیرخواهى این است که آنچه را براى خود مى‏خواهى براى برادر خود نیز
بخواهى و آنچه را براى خود نمى‏خواهى و نمى‏پسندى براى او نیز نخواهى و
نپسندى.و معیار در حسد این است که آنچه را براى خود نمى‏خواهى براى او
بخواهى، و آنچه را براى خود مى‏خواهى براى او نخواهى.
فصل 1: مذمت‏حسد
حسد
سخت‏ترین و دشوارترین بیماریهاى روانى و بدترین و پلیدترین رذایل است، و
صاحب خود را به عقوبت دنیا و عذاب آخرت گرفتار مى‏سازد.زیرا در دنیا
لحظه‏اى از حزن و الم خالى نیست و به هر نعمتى که در دست دیگران مى‏بیند
رنج مى‏برد، و نعمت‏هاى خداى تعالى نامتناهى است و هرگز از بندگان بریده و
منقطع نمى‏شود، پس حسود پیوسته در اندوه و رنج است.و وبال و سرانجام بد آن
گریبانگیر خود او خواهد شد و اصلا به محسود ضررى نمى‏رساند، بلکه موجب
ازدیاد حسنات و بالا رفتن درجات او مى‏شود از این رو که حسود بر او عیب
مى‏گیرد، و آنچه در شرع جایز نیست درباره او مى‏گوید، پس نسبت‏به او ظالم
است و قستى از وزر و وبال محسود را بر دوش خود مى‏گیرد، و اعمال شایسته خود
را به دفتر اعمال او منتقل مى‏سازد، بنابراین حسد وى براى محسود جز خیر و
نفع اثرى ندارد.و با وجود این در مقام عناد و ضدیت‏با آفریدگار و پروردگار
بندگان است، زیرا اوست که نعمت‏ها و خیرات را بر بندگان چنانکه اراده
فرموده به مقتضاى حکمت و مصلحت‏خود ارزانى داشته است، پس حکمت‏حق و کامل او
چنین اقتضا کرده که آن نعمت‏بر آن بنده حاصل و باقى باشد، و حسود بیچاره
زوال آن را مى‏خواهد.و آیا این چیزى جز ناخشنودى از قضاء الهى در برترى
دادن بعضى بندگان بر بعضى دیگر است؟ و این نیست مگر آرزوى قطع فیوضات الهى
که بر حسب حکمت‏بالغه مقدر و صادر شده و خواستن خلاف آنچه خداوند به مقتضاى
مصلحت اراده فرموده است! بلکه حسود طالب نقص بر خداى سبحان است و
نمى‏خواهد خدا را متصف به صفات کمالیه بداند.زیرا افاضه نعمت‏ها از سوى
خداوند در وقت‏شایسته و در جاى مستعد از صفات کمالیه خداى تعالى است که عدم
آنها نقص است‏بر او، و گرنه از او صادر نمى‏شد، و حسود ثبوت این نقص را
مى‏خواهد.از سوى دیگر حسود چون زوال نعمت‏هاى الهى را که وجوداتند مى‏خواهد
و بازگشت‏شرور و بدیها به عدم است پس وى طالب شر و دوستدار آن است.و حکما
تصریح کرده‏اند که هر که به شر، اگر چه براى دشمن، راضى و خشنود باشد در
واقع شریر است.پس حسد بدترین رذائل و حسود شریرترین مردم است.و چه خباثت و
معصیتى بالاتر از این که کسى از راحت مسلمانى بدون آنکه براى وى ضررى داشته
باشد ناراحت و متالم شود؟ و از این رو در آیات و اخبار از این صفت
مذمت‏شدید شده است. خداى سبحان در ناشایسته شمردن آن مى‏فرماید …