در قالب word و در 224 صفحه، قابل ویرایش.
زندگي
انسان در عصر حاضر، بيش از هر چيز، پيوندهايي تنگاتنگ با حرکت،
جابجايي ،انتقال و تبادل در اشکال مختلف و متنوع آن دارد. تبادل و جابجايي
در اين سالها گاهي در شکل انتقال الکترونيکي دادهها و اطلاعات با استفاده
از فناوريهاي نوين رسانهاي و رايانهاي و گاهي نيز در شکل جابجايي کالا و
مسافر نمود مييابد.
ميلياردها تن کالا بين کشورهاي مختلف جهان براي تامين انواع نيازهاي مردم
جابجا مي شود و ساکنان نقاط مختلف جهان نيز ميلياردها بار با اهداف مختلف
بين شهرها و حتي کشورها تردد ميکنند و با توجه به اين حجم از جابجايي کالا
ومسافر در جهان، اهميت و حساسيت روشها ، ساز و کارها و وسايلي که بسترساز
اين جابجايي هستند، ناگفته پيداست.
نقل ريلي و هوايي رشد چشمگيري داشتهاند، اما هنوز هم حمل و نقل جادهاي
به سبب ويژگيهاي منحصر بفردي چون قابليت دسترسي سريع، حوزه وسيع و گسترده
فعاليت و انعطاف پذيري قابل توجه و صرفه اقتصادي، سهم عمدهاي در جابجايي
کالا و مسافر در جهان دارد.
درياي عمان داراي ويژگيهاي استراتژيکي اقتصادي و نظامي خاص ميباشد به
شکلي که در دهانه خليج فارس واقع شده و از نظر بازرگاني در بهترين نقطه از
نظر امکانات ارتباطي و دسترسي قرار گرفته است.
المللي و راه آهن و جاده دسترسي مناسب و همچنين دارا بودن زمينههاي
فرهنگي و تجاري اين شهر را از ساير مناطق کشور متمايز ساخته و وجود يک
پايانه مسافربري جديد با امکانات کافي و برخورداري از دانش و فن آوري روز
را ايجاب ميکند.
سير و سفر در ايران:
در سنتهاي قديم مسافرت واياب و ذهاب به چند نوع صورت ميگرفت:
توسط چهارپايان شخصي:
يعني هر فرد توانگر چهارپايي جهت اياب و ذهاب خود داشت که بيشتر از همه الاغ بود.
گاريهاي تجارتي:
که چهاررخهاي با اتاق مثلثي شبيه کرجي و طاقي با پوششي از تسمههاي چوبي و سيم گازي و خلاصه کالسکه و درشکه و دليجان.
در
ايران، اتوبوس همه گيرترين وسيله نقليه عمومي براي سفرهاي بين شهري است از
همين رو رانندگان اتوبوس در جابجائي مسافرين نقش حساس و پراهميتي بر عهده
دارند.
اطاق چرخداري بود که توسط دو راس اسب روي ريل راه آهن حرکت ميکرد و تا پنجاه، شصت مسافر نشسته و ايستاده را راه ميبرد.
اولين
اتومبيلهائيکه به ايران وارد شدند سواريهاي فرد کروکي کلاچي با لاستيک
توپر بودند که تا ساعتي(40) کيلومتر حرکت ميکردند و چون گيربکس و جعبه دنده
اي براي کم و زياد کردن روز موتور نداشتند مانند همان گاريهاي سلف که
جانشين آنها شده بودند در سربالائي ها وا ميماندند و بايد با هل دادن
کمکشان مي کردند.
قيمت هر اتومبيل اندکي اختلاف بين سيصد و پنجاه تومان بود که با پنجاه تومان پيش قسط ماهانه ميشد تهيه کرد.
تنها جاده مناسب براي حرکت اتومبيل در ايران جاده شوسة تهران ، کرج، رشت وانزلي بود.
پس
از ورود اتوبوس به شبکه مسافربري عبور حمل و نقل مسافري به کمک گاراژداران
اداره ميشد در آن زمان افراد معدودي که در زمينه حمل و نقل سررشته داشتند
با فراهم آوردن امکاناتي براي تجمع چند اتوبوس در داخل شهر وتهيه دفتر
کاري براي جذب مسافر نسبت به ارائه سرويسهاي حمل ونقل برون شهري اقدام
ميکردند.
تعريف ترمينال:
ترمينال داراي
تعاريف گوناگوني است. ترمينال به مکاني گفته مي شود که سفري در آنجا پايان
و سفري ديگر آغاز ميگردد. و يا مکاني که در ابتدا يا انتهاي يک مسير قرار
گرفته باشد. و با توجه به اين تعريف بديهي است که با تعيين جهت حرکت وسيله
نقليه مزبور هم ميتواند يک نقطه ابتدائي و هم يک نقطه انتهائي تلقي گردد.
طور کلي ترمينال مکاني است که امکان دستيابي به يک دسته وسيله نقليه و نيز
امکان تعويض وسيله نقليه از يک نوع به نوع ديگر جهت جابجايي مسافر و کالا
وجود داشته باشد. يعني تسهيلاتي در جهت دسترسي به وسايل نقليه و امکان
تعويض آن را فراهم آورد.
يک ترمينال بشمار ميرود ولي محدود به آنها نيست و موارد ديگر از قبيل
طبقه بندي کالا بارگيري و تخليه بار، تامين نياز به سفرهاي بين شهري
مسافران و غيره را در بر ميگيرد.
براي حرکت، مسافران براي سوار شدن به وسيله نقليه در يک نقطه ( ايستگاه و
ترمينال) تجمع ميکنند که اين مسئله باعث بوجود آوردن تسهيلات رفاهي
گوناگون از قبيل دستشوئي، رستوران وغيره ميشود که چگونگي آن با توجه به
موقعيت اجتماعي، اقتصادي، سياسي آن مکان ساخته ميشود. به طور مثال اگر
نقطه مزبور مسافران بين المللي را پذيرش کند بهتر است از تجهيزات خدماتي
بيشتري برخوردار باشند.
ترمينال
( پايانه ) به معني نقطهاي است که در ابتدا و يا انتهاي مسير باشد، پس با
در نظر گرفتن جهت تردد وسيله نقليه مورد نظر پايانه نيز ميتواند داراي
نقاط ابتدائي و هم انتهائي باشد.
از طرفي چون ترمينال محل جابجائي افراد و کالاها ميباشد ( با وسيله نقليه) پس ترمينال بايد داراي شرايط زير باشد:
1- امکان دسترسي
2- تسهيلات لازم جهت نگهداري افراد و کالا تا زمان حرکت
3- امکان تعويض وسيله نقليه
4- مسائل اقتصادي
5- مسائل رفاهي
از
طرفي بايد گفت که تنها موارد فوق نيست که در ترمينال وجود دارد، بلکه
مسائل گوناگون ديگري نيز در ترمينال وجود دارد که دامنه نوسان آن بسيار
بزرگ ميباشد مانند ايستگاههاي قطارهاي بين المللي بندرگاههاي بزرگ (
آمستردام، نيويورک و… ) فرودگاههاي عظيم و ترمينالهاي کوچک بار مسافر.
با
در نظر گرفتن وسعت و تحرک آنها، ناگفته نماند که درباره حمل کالا و
مسافر مسائل با يکديگر مختلف و متفاوت اند، چون مسافر ميتواند خود را به
وسيله نقليه مورد نظر برساند، ولي کالا و بار را بايد بوسيله رساند.
در
اينجا از لحاظ اجتماعي و اقتصادي مدت زمان حرکت انسان از مبدا تا ترمينال
مورد بحث ميباشد و کوتاهي راه و زمان خود از مسائل حائز اهميت ميباشد.
و
حال آنکه حمل و نقل کالا معمولا با مواردي از قبيل انبار، ترخيص،
هزينههاي مختلف و قوانين و ضوابط گمرکي و ساير مسائل روبروست که در چنين
مواردي برنامه ريزي دقيق نياز دارد تا کارآئي را بالا ببرد.
پس ميتوان چنين نتيجه گرفت که فضاي کافي ، کاربري، آينده نگري از موارد اصلي برنامه ريزي ترمينال ميباشد.
و
همچنين توسعه ترمينال در برنامه ريزي را بايد مد نظر داشت تا در آينده با
توجه به حجم و فعاليت کار وترافيک بصورت معلول و از کار افتاده باقي نماند
بلکه بايد بتواند هميشه مانند عضوي فعال از يک جامعه متحرک به رشد و فعاليت
و تحرک خويش سالم ادامه دهد.
تقسيم بندي ترمينال ها:
با
توجه به توضيحات کلي در مورد ترمينالها ميتوان آنها را به دو دسته
ترمينالهاي مسافربري و ترمينالهاي باربري تقسيم نمود که البته در بسياري از
موار عملاً تلفيق اين دو دسته مورد استفاده قرار ميگيرد. به طور کلي در هر
ترمينال با تغيير وسيله و يا تغيير جهت سفر صورت ميگيرد و يا هر دو عمل با
هم بدين صورت ميتوان از ترمينالهاي بسيار ساده تا ترمينالهاي فوق العاده
پيچيدهاي را مدنظر قرار داد.
اتوبوس درون شهري را ميتوان نام برد و نيز پيچيده ترين آن ترکيب کاملي از
يک مرکز مسافربري و باربري توسط اتوبوس، ترن هواپيما است که در اين چنين
مرکزي ميتوان از تمامي طرق سفر و به تمامي مسيرها با بار و يا بدون بار سفر
کرد.
باربري و ترمينال باربري دريائي بصورت اسکلههاي باربري و نفتي و ترمينال
باري هوائي به شکل فرودگاه و غالبا فرودگاههاي نظامي است. در صورتيکه
ترمينالهاي مسافربري زميني بصورت ترمينال اتوبوسهاي بين شهري، دريائي بصورت
بندرگاهها و اسکلههاي مسافربري و هوائي بوسيله فرودگاههاي غير نظامي
انجام ميشود.
با توجه به انواع ترمينالهائي که ذکر شد هر يک از نظر عملکرد و مسير نيز متفاوت است و داراي محاسن و معايبي ميباشد.
مثال استفاده از فرودگاه و سفر با هواپيما در قبال سرعت جابجائي و راحتي
آن از گراني هزينه برخوردار است و يا در قبال ارزاني و جايگيري بسيار زياد
کشتي، با کندي حرکت و خستگي طولاني شدن سفر همراه ميباشد و البته ترن يک
وسيله متوسط و نسبتا امن در تمام فصول سال در ميان دو وسيله نقليه ذکر شده
از راحتي و سرعت متوسط برخوردار است. در سه نوع وسيله نقليه ذکر شده هر
کدام از نظر مسير اختصاصي بوده وسيله ديگر را راهي بدان نمي باشد ولذا
استفاده از مسير خود آنهاست و فقط در ترمينال و توقف گاههاي هر کدام
ازدحام بوجود ميآيد. در ميان وسايل حمل و نقل مورد بررسي اتوبوس يک وسيله
نسبتاً راحت و با رعايت سرعت مجاز و بار مجاز از امنيت نسبي برخوردار
ميباشد. و از نظر مسير اختصاصي نميباشد. و به هر مقصدي که جادهاي ماشين
رو وجود داشته باشد ميتواند مسافر را حمل نمايد و در مسير خود با وسايل
نقليه باربري مثل کاميون، و … و وسايل نقليه شخصي مشترک ميباشد بنابراين
مسيرهاي احداثي در اين جهت بايد کشش ترافيک وارد شده در مسير را داشته باشد
تا باعث کندي در امر عبور و مرور نشود.
با در نظر گرفتن نيازهاي اوليه جامعه ايران و استفاده اکثريت مسافرين
ايراني بعنوان وسيله سفري که اقصي کشور را تحت پوشش خود دارد و همچنين
گسترش شهر بندرعباس که اعم سفرهاي بين شهري از آنجا آغاز و يا پايان
ميرسد. بررسي لزوم و جايگزيني ترمينالي براي شهر بندرعباس بعنوان مرکز
توليد و جذب بيشترين سفرهاي توليد شده در سطح کشور را لازم ميدانيم …