برچسب: جشن مهرگان
تحقیق جشن مهرگان
در قالب word و در 28 صفحه، قابل ویرایش.
مهرگان» که در گذشته آن¬را «میتراکانا یا متراکانا (Metrakana)» می-نامیدند
و در نخستین روز از پاییز برگزار می¬شد(1)، پس از نوروز بزرگ¬ترین جشن
ایرانی و هندی است در ستایش ایزد «میثرَه» یا «میترا» و بعدها «مهر» که از
مهرروز آغاز شده تا رام روز به اندازه¬ی شش روز ادامه دارد.
سنگنگاره¬ی میترادر نمرود داغ، آناتولی خاوری سده یکم پیش از میلاد
«مهریشت»
نام بخش بزرگی در اوستا است که در بزرگداشت و ستایش این ایزد بزرگ و کهن
ایرانی سروده شده است. مهر یشت، دهمین یشت اوستا است و همچون فروردین یشت،
از کهنترین بخش¬های اوستا بشمار میآید. مهر یشت از نگاه اشارههای نجومی و
باورهای کیهانی از مهمترین و نابترین بخشهای اوستا است و کهنترین سند
در باره¬ی آگاهی ایرانیان از کروی بودن زمین، بند 95 همین یشت می¬باشد. از
مهر یشت تا به امروز 69 بند کهن و 77 بند افزوده شده از دوران ساسانیان، به
جا مانده است.
روز آغاز جشن مهرگان، مهرگان همگانی (عامه) و روز انجام، مهرگان ویژه¬ (خاصه) نام دارد.
همان¬طور
که می¬دانیم در گاهشماری باستانی ایران، سال به دو پاره (فصل) بخش می-شد،
تابستان (هَمَ – Hama) هفت ماهه و زمستان (زَیَنَ Zayana) پنج ماهه، که جشن
نوروز جشن آغاز تابستان و مهرگان جشن آغاز زمستان بود و از این رو این دو
جشن با هم برابری می¬کرده¬اند.
برج رادکان – برج رادک خواجه نصیر توسی
آن¬چنان كه ابوریحان بیرونی در «آثارالباقیه» از زبان «سلمان فارسی» آورده است:
ما
در عهد زرتشتی بودن میگفتیم، خداوند برای زینت بندگان خود یاقوت را در
نوروز و زبرجد را در مهرگان بیرون آورد و فضل این دو روز بر روزهای دیگر
مانند فضل یاقوت و زبرجد است بر جواهرهای دیگر …»
در برهان قاطع «خلف تبریزی» نیز درباره¬ی مهرگان می¬خوانیم:
«نام
روز شانزدهم از هرماه و نام ماه هفتم از سال شمسی باشد و آن بودن آفتاب
عالم تاب است در برج میزان که ابتدای فصل خزان است و نزد فارسیان بعد از
جشن و عید نوروز که روز اول آمدن آفتاب است به برج حمل از این بزرگتر جشنی
نمی¬باشد و هم-چنان که نوروز را عامه و خاصه می¬باشد، مهرگان را نیز عامه و
خاصه است و تا شش روز تعظیم این جشن کنند. ابتدا از روز شانزدهم و آن را
مهرگان عامه خوانند و انتها روز بیست و یکم و آن را مهرگان خاصه (روز جشن
مُغان یعنی آتش پرستاران) خوانند و عجمان گویند که خدایتعالی زمین را در
این روز گسترانید و اجساد را در این روز محل و مقر ارواح گردانید …
تحقيق جشن مهرگان
آن گاه كه سالنماي زرتشتيان روز مهر از ماه مهر را نشان ميدهد ، مهرگاني ديگر از راه ميرسد. مهرگاني از راه ميرسد كه اگرچه امروز تنها يكي از جشنهاي ماهيانه زرتشتيان به شمار ميرود اما ديروز شكوهش با نوروز برابري ميكرد و گسترهي آن به سبب پيوندش با آيين مهر و ميترا از خاور تا باختر اين كرهي خاك را درنورديده بود و صد افسوس كه با تمام اين فر و شكوه در هزار توي تاريخ پرفراز و نشيب اين سرزمين، گرد فراموشي بر رخسار گرفت و امروز تنها اقليتي ديني در داخل و اقليتي قومي در خارج از كشور اين ميراث كهن را نگاهبانند .
در سالنماي زرتشتيان هر روز ماه، نامي دارد كه نامهاي دوازده ماه نيز در ميان آنها ديده ميشود و يكي شدن نامهاي روز و ماه جشن گرفته ميشده است. در ميان جشنهاي ماهيانه، دو جشن تيرگان و مهرگان مناسبتي حماسي و ملي دارند و هر دو يادآور نجات و رهايي مردمانند.
در تيرگان مرزهاي ايران را كه در پي شكست از توران ميرفت تا به تنگي دل مردمانش شود، پرتاب تيري كه از جان آرش نيرو ميگرفت به فراخي رسانيد. و در مهرگان پايههاي سلطنت ضحاك ماردوش كه ماران شانههايش از مغز جوانان خورش ميكردند ، با فرياد دادخواهي آهنگري كاوه نام لرزيدن گرفت و با افراشته شدن درفش كاوياني و خيزش ايرانيان به رهبري فريدون، 1000 سال ستم و بيداد ضحاك تازي به پايان رسيد
دژ ضحاک در هشترود
شايد اين كه بيشتر تاريخنويسان بر مردميبودن اين جشن قلم ميزنند، به اين سبب است كه مهرگان يادآور پيروزي بر بيداد و ستم زمانه بوده است. ابوريحان بيروني در التفهيم مينويسد: مهرگان شانزدهمين روز از مهرماه و نامش مهر، اندرين روز آفريدون ظفر يافت بر بيورسب جادو، آنك معروف است به ضحاك و به كوه دماوند بازداشت و روزها كه سپس مهرگان است همه جشنند، بر كردار آنچه از پس نوروز بود
البته از سال 1304 هجري شمسي پنج روز پنجه (خمسه) از پايان سال حذف و شش ماه نخست ، 31 روزه شد و از آن پس روز آغاز جشن مهرگان به دهم مهرماه منتقل شد و تا روز رام ايزد يعني شانزدهم مهرماه ادامه يافت. روز اول را مهرگان عامه و روز واپسين يا شانزدهم مهر را مهرگان خاصه ميناميدند.