مولكول‌ها

مولكول ذره‌اي است مركب از دو يا چند اتم كه به يكديگر محكم پيوسته‌اند. در فرآيندهاي شيميايي و فيزيكي، مولكول‌ها به صورت واحد عمل مي‌كنند. برخي از عناصر و بسياري از تركيبات به صورت مولكول وجود دارند.

يون‌ها

يون ذره‌اي است مركب از يك اتم يا گروهي از اتم‌ها كه حامل بار الكتريكي هستند. يون‌ها بر دو نوعند:

۱. كاتيون كه يك بار مثبت دارد، زيرا يك يا چند الكترون را از دست داده است.

2. آنيون كه يك بار منفي دارد، زيرا يك يا چند الكترون به دست آورده است.

ايزوتوپ

ايزوتوپ به هر يك از اتم‌هاي گوناگون يك عنصر شيميايي گفته مي‌شود كه تعداد پروتون‌هاي آن مساوي ولي تعداد نوترون‌هاي آن متفاوت است. بعضي از عنصرهاي شيميايي مانند آلومينيوم، طلا، فلوئور و فسفر فقط يك نوع اتم دارند. اما بيشتر عنصرها چندين ايزوتوپ طبيعي دارند. مثلاً ئيدروژن در طبيعت به صورت سه ايزوتوپ، و قلع به صورت ده ايزوتوپ يافت مي‌شود. امروزه، به طور مصنوعي ايزوتوپ‌هاي ديگري نيز از اتم‌ها مي‌سازند. مثلاً طلا ايزوتوپ طبيعي ندارد، ولي ايزوتوپ مصنوعي آن را در پزشكي به كار مي‌برند. خواص شيميايي ايزوتوپ‌هاي يك عنصر تقريباً يكسان است، زيرا تعداد پروتون‌ها و الكترون‌هاي آن‌ها مساوي است، اما بعضي از خواص فيزيكي ايزوتوپ‌هاي يك عنصر، مانند وزن اتمي و چگالي آن‌ها، متفاوت است، زيرا تعداد نوترون‌هاي آن مساوي نيست.

عدد اتمي همه عنصرهاي شيميايي با يكديگر تفاوت دارد، اما عدد اتمي ايزوتوپ‌هاي يك عنصر يكسان است. به همين سبب، در جدول تناوبي عناصر شيميايي، كه عنصرها به ترتيب عدد اتمي در رديف‌هاي افقي مرتب شده‌اند، همه ايزوتوپ‌هاي هر عنصر در خانه‌اي از جدول جاي مي‌گيرند كه شماره آن با عدد اتمي آن عنصر برابر است. مجموع تعداد پروتون‌ها و نوترون‌هاي موجود در هسته اتم را عدد جرمي مي‌نامند. بنابراين، عدد جرمي ايزوتوپ‌ها با يكديگر تفاوت دارد.

نشانه‌هاي اتمي

يك اتم، با دو عدد، « اتمي » و « جرمي »، مشخص مي‌شود.

1. عدد اتمي، Z نشان دهنده واحدهاي بار مثبت هسته است. از آنجا كه بار پروتون 1+ است، عدد اتمي برابر با تعداد پروتون‌هاي هسته اتم مي‌باشد.

تعداد پروتون‌ها = Z

يك اتم از نظر بار الكتريكي خنثي است. بنابراين، عدد اتمي، نشان دهنده تعداد الكتون‌ها در خارج هسته است. 

2. عدد جرمي، A ، نشان دهنده تعداد كل پروتون‌ها و نوترون‌ها ( كه مجموعاً نوكلئون ناميده مي‌شود.) در هسته اتم است. 

A = تعداد پروتون‌ها + تعداد نوترون‌ها 

A = Z + تعداد نوترون‌ها

بنابراين تعداد نوترون‌ها را مي‌توان از تفريق عدد اتمي ( تعداد پروتون‌ها ) از عدد جرمي ( مجموع تعداد پروتون‌ها و نوترون‌ها ) به دست آورد