برچسب: مواد معدنی

به طور كلي، غده پاراتيروئيد، عمل آزاد شدن كلسيم از استخوان ها را كنترل مي كند. با كمبود كلسيم در خوراك دام، اين غده تحريك شده با ترشح هورمون خود، باعث آزاد شدن كلسيم مي شود، به نحوي كه غلظت كلسيم را در خون تقريباً ثابت نگه مي دارد. البته در اين حالت چون كلسيم و فسفر به صورت تركيب با يكديگر در استخوان ها وجود دارند، فسفر نيز آزاد مي شود ولي به علت عدم نياز به آن، اين ماده از بدن دفع خواهد شد. در جذب كلسيم و جايگزيني آن در استخوان ها، ويتامين D نقش اساسي دارد.

بعضي از اسيدهاي آلي، با كلسيم تركيبات پايدار توليد مي كنند، به صورتي كه اين عنصر از دسترس جذب خارج مي شود. به عنوان مثال اسيدهاي اُگزاليك و فايتيك با كلسيم توليد اُگزالات كلسيم و كلسيم فايتيت مي كنند كه براي دامها قابل جذب نيست.

كلسيم اين تركيبات، زماني امكان جذب دارد كه شكسته شده و به صورت يون آزاد شود. در غير اين صورت كلسيم به همان صورت كمپلكس بدون آن كه جذب شود، از دستگاه گوارش خارج مي شود. در دستگاه گوارش نشخواركنندگان تجزيه بعضي از اين تركيبات پيچيده تا حدودي امكان پذير است. بخش عمده اي از كلسيم خوراك هاي دام به صورت اين تركيبات پايدار و پيچيده است، مثل كلسيم موجود در چغندر قند و فرآورده ها و ضايعات آن، كمبود كلسيم در بدن باعث ايجاد عوارض متعدد مي گردد. در دام هاي جوان و در حال رشد، استخوان ها به طور طبيعي رشد نكرده، استقامت لازم را ندارند و از نظر ظاهري نيز غير طبيعي به نظر مي رسند و به همين علت حيوان در هنگام راه رفتن دچار اشكال مي شود. به اين عارضه ريكتز يا راشيتيسم مي گويند كه از علائم مشخصه آن لنگيدن است.

كمبود كلسيم در دام هاي بالغ، باعث عارضة پوكي استخوان مي شود، زيرا كلسيم خارج شده از استخوان ها جايگزين نشده است، به اين عارضه استئوماليشيا مي گويند و از علائم مشخصه آن شكنندگي استخوان ها و ايجاد كجي يا انحنا در پاها است.

ظهور ريكتز و استئوماليشيا، تنها مربوط به كمبود كلسيم نيست. زيرا كمبود فسفر، نسبت نامناسب بين كلسيم و فسفر و همچنين كمبود ويتامين D نيز باعث بروز نشانه هاي اين عارضه مي شود. اين عوامل همچنين باعث بروز عارضة تب شير در گاوهاي شيرده مي شود. كاهش كلسيم سرم خون، تشنج عضلاني، و در نهايت فلجي و بي حسي كامل، همه از علائم اين عارضه است.

براي رفع كمبود كلسيم، مي توان آن را به صورت مكمل به جيره هاي غذايي افزود. در افزودن مكمل كلسيم به جيره غذايي دامها، بايد نسبت بين كلسيم و فسفر جيره رعايت شود، زيرا نامناسب بودن اين نسبت بين دو عنصر حداقل به اندازه كمبود آنها زيان آور است. مناسبترين نسبت را در حدود 2 قسمت كلسيم به 1 قسمت فسفر در دامها، به غير از طيور تخمگذار مي دانند.

نسبت كلسيم براي مرغ تخمگذار بيشتر است. زيرا اين حيوان براي توليد پوسته تخم مرغ احتياج بيشتري به كلسيم دارد و چنانچه در جيره غذايي، كلسيم به مقدار كافي وجود نداشته باشد، پوستة تخم مرع بيش از حد نازك مي شود.

دفع كلسيم عمدتاً از راه مدفوع است و به ميزان ناچيز از راه ادرار و عرق نيز دفع مي شود.

منابع كلسيم: از منابع گياهي، علوفه گياهان و محصولات سبز و پربرگ بخصوص گياهان خانواده بقولات منابع خوب كلسيم هستند.

گياهان خانوادة غلات و ريشه ها و به طور كلي دانه ها از لحاظ كلسيم فقيرند.

از منابع حيواني، شير و فرآورده هاي آن، محصولات فرعي دامي و ضايعات فرآوري آنها كه حاوي استخوان باشند، (آرد استخوان و آرد گوشت و استخوان و آرد آدمي) بسيار غني از كلسيم هستند. از مكمّل هاي معدني كلسيم متداول در تغذيه دام بخصوص در تغذيه دامهاي شيروار و مرغهاي تخمگذار، آرد استخوان و دي كلسيم فسفات و آرد صدف را مي توان نام برد.