در قالب word و در 46 صفحه، قابل ویرایش.
بخشی از متن تحقیق:
به نام خداوندى كه دارنده رحمتى همگانى و بخشنده رحمتى هميشگى است.
اين
جمله، سرآغاز همه سوره هاى قرآن، سرآغاز نماز، سرآغاز همه كارها و
فعاليتهاى يك مسلمان است.يعنى شروع همه كارها فقط به نام خداست، همه چيز
انسان، آغاز زندگى اش و تمامى جلوه هاى زنده بودنش به نام خداست.مسلمان به
نام خدا روزش را شروع مى كند و به نام او بر تلاش روزانه خود نقطه پايان مى
گذارد.با ياد او به بستر مى رود و با استعانت او سر از بستر برمى دارد و
فعاليت روزانه خود را از سر مى گيرد و سرانجام با نام او و ياد او چشم از
اين جهان برمى گيرد و رهسپار سراى جاويدان مى شود.
الحمد لله رب
العالمين -ستايش و سپاس مخصوص خداست كه مدبر جهانيان و جهانهاست. همه
ستايشها و سپاسها مخصوص اوست، چون همه عظمتها از آن او و همه رحمتها از سوى
اوست.او مجمع همه خصلتهاى ستوده است و همه نيكيها و نيكوكاريها از سرچشمه
وجود اوست.پس ستايش او ستايش نيكى و نيكوكارى است و جهت دهنده به همه
كوششهايى كه به هواى نيكى و نيكوكارى انجام مى گيرد.
هر كس در خود چيزى
از خصلتها و رفتارهاى قابل ستايش مى بيند بايد آن را از فيض رحمت و لطف
خدا بداند، زيرا خداست كه در انسان، مايه هاى نيكى را به كار برده و ذات و
سرشت او را آماده و جويا و پذيراى نيكى و فضيلت ساخته و به او قدرت
تصميم-كه ابزار ديگرى است در راه نيكو شدن و نيكويى كردن-بخشيده است.
اين
بينش راه خودبينى و خودشگفتى را بر انسان مى بندد همچنان كه از بى مصرف
گذاردن يا بيهوده مصرف كردن خصلتهاى نيك و توانهاى نيكى آفرين در وجود آدمى
جلوگيرى مى كند.
در عبارت رب العالمين (پروردگار و مدبر جهانيان و
جهانها) هم وجود عوالم و جهانهاى ديگر و هم خويشاوندى و پيوستگى اين همه
باهم احساس مى شود.نمازگزار در مى يابد كه بجز اين عالم و در ماوراى نظرگاه
تنگ و محدود او و پشت اين حصارى كه او براى زندگى خود فرض كرده، گيتيها و
گردونها و عالمها و جهانهاى ديگر هست و خداى او خداوندگار سراسر اين پهنه
عظيم است.اين احساس، تنگ نظريها و كوته بينيها را در او از بين مى برد، به
او جرئت و حس تكاپو مى بخشد، از عبوديت خدا احساس غرورى در او پديد مى آورد
و در بندگى خدا عظمت و شكوهى عجيب بدومى نماياند.
از سوى ديگر مى بيند
كه همه موجودات، انسانها و حيوانات و گياهان و جمادات و آسمانها و عوالم
بيشمار هستى، بندگان خدايند و رب و مدبر و پروردگار اين همه، اوست.مى فهمد
كه خداى او تنها خداى نژاد او يا ملت او يا خداى انسانها نيست، خداى آن
مورچه خرد و آن گياه ضعيف نيز هست، خداى آسمانها و كهكشانها و اخترها نيز
هست. با درك اين حقيقت احساس مى كند كه تنها نيست، مى فهمد كه با تمام ذرات
عالم و با تمام موجودات ريز و درشت خويشاوند است، با همه انسانها پيوسته و
مرتبط است. همگان برادران و همسفران اويند و اين كاروان عظيم يكسره راهى
يك هدف و در ركت به سوى يك جهت است.
اين رابطه و پيوستگى او را نسبت به
همه موجودات مكلف و متعهد مى سازد.نسبت به انسانها تعهد هدايت و كمك، و
نسبت به ديگر موجودات تعهد شناختن و در راه درست و مناسب با هدف آفرينششان
به كار افكندن.
الرحمن الرحيم -خداى رحمان و رحيم.
رحمت عام او-به
صورت نيروهاى پديدآورنده و قوانين حياتبخش و انرژيهاى ادامه دهنده-بر سر
همه موجودات گسترده است و همه چيز و همه كس تا دم مرگ و نابودى از اين رحمت
برخوردار است (رحمان) .و از سويى، رحمت اختصاصى اش، رحمت هدايت و اعانتش، و
رحمت پاداش و عطوفتش بندگان شايسته و انسانهاى صالح را شامل مى شود. اين
رحمت از همين نشاة، مانند خط روشنى در مد وجود اين موجودات ارزنده و شريف
تا مرگ و از پس مرگ تا رستاخيز و تا سرمنزل نهايى وجود انسان با آنها هست
(رحيم) .پس خدا بخشنده رحمتى همگانى و موقت، و رحمتى هميشگى و اختصاصى است.
ياد كردن از صفت رحمت پروردگار در ديباچه قرآن و در آغاز نماز و در
آغاز هر سوره نشانه آن است كه مهر و رافت پروردگار، نمايانترين صفت او در
عرصه آفرينش و وجود است و برخلاف قهر و نقمت او كه مخصوص است به معاندان و
لجوجان و مفسدان و تبهكاران، رحمت او شامل و همه گستر و همه گير مى باشد
(1) .
مالك يوم الدين -خدايى كه مالك و صاحب اختيار روز جزاست.
روز
جزا، روز پايان و فرجام و عاقبت است.همه تلاش براى عاقبت مى كنند.مادى بى
خدا و خداپرست در اين شريكند كه هر دو در راه فرجام و عاقبت به
تكاپويند.تفاوت در اين است كه هر يك عاقبت را به نوعى فهميده اند.
مادى،
عاقبتش ساعتى ديگر، روزى و سالى و چند سالى ديگر، پيرى و فرسودگى و
سالخوردگى است، اما خداپرست ديدش وسيع و مد نگاهش بسى از اين دورتر است.از
نظر او دنيا بسته و محدود و حصاردار نيست.جهان او وسيع و آينده اى نامحدود
است و اين مستلزم اميدى بى پايان و تلاشى خستگى ناپذير است.كسى كه مرگ را
موجب قطع اميد نداند و انتظار پاداش و نتيجه كار را با مردن از دست ندهد،
مى تواند تا آخرين لحظه زندگى نيز با همان شور و تحرك آغاز كار به عمل و
تلاش خداپسند خود ادامه دهد.
يادآورى اينكه در هنگامه رستاخيز و جزا
مالك و صاحب اختيار خداست به نمازگزار توان جهت گيرى درست مى بخشد، به
اعمال و تلاشهاى او جهت و سمت خدايى مى دهد.زندگى و همه جلوه هاى زنده
بودنش براى خدا و در راه خدا مى شود، همه چيز و همه كار او در راه تكامل و
تعالى بشريت-كه تنها راه خداپسند است-به كار مى افتد.از سوى ديگر تكيه بر
پندارهاى بيهوده و اميدهاى بى اساس را از او باز مى گيرد و اميد راستين به
عمل را در او تقويت مى كند.
اگر در اين نشاة، رويه ها و نظامهاى غلط و
منحرف كننده به سست عنصران و فرصت طلبان اجازه داده است كه با لاف و ريا و
دروغ و فن و فريب، سامانى براى خود فراهم آورند و بى عمل و بى تلاش، پاداش
عمل و تلاش را غاصبانه تصرف كنند، در آن نشاة و آن عالم كه همه كاره و
سررشته دار همه امور، خداى دانا و عادل است دغلكارى و فريب ممكن نيست و كس
را بى عمل مجال بهره و پاداش دست نخواهد داد.
در اينجا نيمه اول از
سوره حمد كه متضمن ستايش پروردگار جهانهاو جهانيان، و ذكر برخى از مهمترين
صفات خدا بود سپرى شد.نيمه دوم كه مشتمل بر اظهار عبوديت و طلب هدايت است
به برخى از مهمترين خطوط اصلى ايدئولوژى اسلام اشاراتى رسا مى كند.
اياك نعبد-فقط تو را عبوديت مى كنيم.
يعنى همه وجود ما و تمامى مقدورات جسمى و روانى و فكرى ما در اختيار خدا و در جهت فرمان او و براى اوست …
