انقلاب و تحولات اجتماعي همواره در جوامع مختلف بشري و در طول تاريخ زندگي
او، حادث شده است و آدمي براي تغيير وضع موجود تا رسيدن به وضع مطلوب
همواره در تلاش و کوشش بوده است . تکاپوي انسان در رسيدن به کمال مطلوب ،
انديشه ظرف مناسب اين پويش را در ذهن او متبادر ساخته و آدمي براي رسيدن به
آن کمال ، نيازمند به محيط اجتماعي مطلوب ، انساني و متکي بر قوانين
لايتغير الهي بوده ، اين کمال جويي و خداخواهي فطري او پايه و اساس همه
حرکات ، جنبشها و انقلابات است . خواه اين انقلابات به نام طبقه کارگر، به
نام آزادي ، به نام بورژوازي و يا مستقيما به نام پروردگار باشد، نهايتا
خواست فطري انسان بر آزادي خواهي ، عدالت جويي و برابري طلبي است و تقريبا
همه انقلابات در راس خواسته هاي خود آزادي ، عدالت و برابري را قرار داده
اند. انقلاب اسلامي ايران ، به عنوان يکي از شکوهمندترين انقلابات دنيا و
به عنوان يکي از بزرگترين و فراگيرترين آنها، در دنيا، همواره مورد توجه
صاحب نظران بوده است . به اين خاطر تحليل ها، تبيين ها و توصيف هاي متعددي
از آن به عمل آمده است . بديهي است که همه تبيين ها و تحليل ها مستدل ،
منطقي و همه جانبه نبوده و کاستي ها و نواقصي را نيز در بردارد. اين مساله
نخست به دليل فطرت پديده هاي اجتماعي است که ديد محدود آدمي به مکان و زمان
را، به روي همه عوامل و شرايط موثر بر يک پديده نمي گشايد و دوم به دليل
اين که کانال دريافت مواد اوليه تحقيق درباره انقلاب اسلامي هر يک از
تحليلگران متفاوت بوده و بعضا پيشداوري ها و پيش فرض هاي نادرست نيز بر اين
«جامع نديدن» نقش داشته است . ضمن اين که پديده انقلاب اسلامي با عظمت و
پيچيدگي و چند لايه اي بودنش ، امکان يک بررسي همه جانبه بي طرفانه ، علمي و
مستدل را کمتر فراهم مي کند و يا حداقل به ظرف زماني چندين ساله و مطالعه
منابع بسيار و برخورداري از دانش هاي مختلف جامعه شناسي ، تاريخ فلسفه ،
علوم ديني ، علوم تربيتي ، سياسي و علم روان شناسي است که نياز دارد يک
گروه تحقيقي کارآزموده و علاقه مند را مي طلبد؛ چرا که تحقيق فوق از نوع يک
تحقيق ميان رشته اي است که با همکاري تنگاتنگ همه متخصصان امور فوق امکان
پذير و ميسر مي شود. با توجه به مطالب فوق ، در بررسي حاضر که مطالعه
انقلاب اسلامي و نظريه هاي انقلاب و سپس تقابل آنها بايکديگر مدنظر بود،
کوشش وافري به عمل آمده است تابتوان انقلاب اسلامي را به صورت جامع ديده و
از ابعاد مختلف بررسي شود. لذا براي وارد شدن به بحث انقلاب ، بي مناسب
نيست که ابتدا تعريف انقلاب را از فرهنگ معين از نظر بگذرانيم : «انقلاب از
نظر لغوي به معناي تغيير ، تحول ، برگشتگي و تبديل است و از بعد سياسي به
معناي شورش عده اي براي واژگون کردن حکومت موجود و ايجاد حکومتي نو است».
مراجعه به قرآن به عنوان کتاب آسماني ما مسلمانان و اخذ ايده از آن منبع و
مخزن گنجهاي آسماني درخصوص انقلاب نيز، اجتناب ناپذير مي نمايد
