نَهاد يا نهاد اجتماعي که در مواردي موسسه يا سازمان اجتماعي نيز ناميده شده است يکي از ساختارهاي اجتماعي است.
براي
اجراي مديريت شهري و کشوري در شهرها و روستاها سازمان‌ها و ارگان‌هاي
گوناگون دولتي مستقر شده‌اند. ادارات کل و نهادهاي مربوطه معمولاً در
شهرهاي بزرگ يا مراکز استان‌ها قرار دارند. تعداد اين نهادها در ايران به
بيش از 130 عدد مي‌رسد. نهاد واژه‌اي عمومي دربرگيرند? اداره، ستاد، کميته،
بنياد، سازمان، ارگان، تعاوني، نهضت، جمعيت، انجمن، سرپرستي، مرکز، کانون،
آموزشگاه، وزارتخانه، شرکت، تشکل، موسسه، بنگاه و غيره است که کمابيش
هرکدام تعريف خود را دارد و حوزه و قوانين کاري هر گونه از نهادها با هم
مقداري تفاوت دارد.
نهاد اجتماعي را در يک معني به ‘الگوي رفتار منظم و بادوام و پيچيده که به‌وسيله آن کنترل اجتماعي صورت مي‌گيرد ‘اطلاق گرديده است.
‘دورکيم’
تعريفي که از جامعه‌شناسي نموده آن را علم به نهادهاي اجتماعي مي‌داند
مقصود ولي از نهاد اجتماعي مجموعه‌اي از اصول و مقررات است که در جامعه
بنيان يافته و بر رفتار فرد ناظر است بطوريکه سرپيچي از آنها مشکل و گاهي
غير مقدور است و در اين مورد نهاد را به همه عقايد و شيوه‌هاي رفتاري اطلاق
نموده است که اجتماع نهاد يا تاسسيس کرده است.
مارسل موس جامعه شناس
فرانسوي که شاگرد دورکيم است در تعريف نهاد مي‌گويد: ‘نهاد اعمال و افکاري
اجتماعي اند که فرد در بدو تولد آنها را در مقابل خود ساخته و پرداخته
مي‌يابد و انتقال اين اعمال و افکار غالباً از راه آموزش صورت مي‌گيرد ‘و
بالاخره مالينوفسکي مردم‌شناسي انگليسي لهستاني الاصل نهاد اجتماعي را
‘اجزاء واقعي فرهنگ مي‌داندکه داراي حساس ملاحظه‌اي با دوام , عموميت و
استقلال است ‘.
اگبرن و نيم کف نيز نهاد اجتماعي را به ‘مجموعه‌اي از
پوشش‌هاي اجتماعي اطلاق نموده‌اند که ناظر بر هدف يا هدفها و کارکردهاي
معيني بوده و کل يگانه‌اي را بوجود مي‌آورد’
