انقلاب ایران پایان نیافته است . بازماندگان متفق انقلابی که در فوریه 1979
قدرت را به دست آوردند ، ناظر بر انحلال نظام سیاسی سلسله پهلوی و ساختار
اقتصادی ایران بودند ، اما نه تنها نتوانستند قابلیتهای هماهنگی در اداره
امور از خود نسان بدهند ، بلکه حتی یک دولت لایق که به تلاشهای انقلابی جهت
دهد و جنگ را بطور موثر علیه عراق اداره کند ایجاد نکردند . نهادهای
متزلزل جوشیده از انقلاب ، گروگانگیری ، جنگ و برخوردهای پایان ناپذیر
چپگرایان و افراطیون اسلامی را در هم آمیخت . بدین سان بیشتر گروههای
مجاهدین افراطی ( حدود یک سوم از کل مجاهدین ) برای به بن بست کشاندن
استقرار هر ن.ع رابطه مجدد بین ایالات متحده و رژیم خمینی ، صلاح خود را در
همکاری با فداییان دیدند . حتی تا آن جا که دهها تن از دیپلماتهای امریکا
را بیش از یک سال در اسارت نگاهداشتند .
رفتار خارج از عرف کسانی که پس
از انقلاب به قدرت رسیدند تقریباً در همه پایتختهای جهان امواجی تکان دهنده
پدید آورد . پس از آن ، بحران گروگانگیری وسیعاً موجب تشدید انزوای ایران
گردید . اگر چه این مانع بزرگ از سر راه شده است ،سیاست خارجی کشور همچنان
با آشفتگی کامل دست به گریبان است .
این غیر ممکن است که بتوان فراز و
نشیبهایی که ایران هنوز باید طی کند پیش بینی نمد ، اما مسیر تکاملی آینده ،
مطمئناً بر مبنای حوادث گذشته و عکس و العمل در مفابل این حوادث شکل خواهد
گرفت . آنچه در ایران اتفاق افتاد دور نماهای جالبی از عملکرد جوامع در
تغییرات بزرگ اجتماعی و پی آمدهایی که برای نظام جهانی می تواند داشته باشد
ارائه داد .
ایران بر حسب تئوری و عمل انقلاب
از نظر تئوری
مهمترین پرسش این است که اگر توسط کسانی که درگیر وقایع بودند ، سیاست و
تدبیر دیگری اتخاذ می گردید ، آیا انقلاب ایران قابل پیش گیری بود و یا
حداقل امکان داشت به راهی که کمتر افراطی و ویران کننده باشد سمت داده شود .
از سال 1963 تا 1978 طی 15 سال توسعه و پیشرفت در ایران ، همه کس از نظر
مادی منتفع گردید ، برخی کمتر و برخی بیشتر .
هر چند که توده های مردم
از نظر روانی با ساختار حکومت بیگانه شدند . مردم متوجه گردیدند که از
داشتن حق اظهار عقیده موثر در امور سیاسی مملکت محروم شده اند و یا نسبت به
دیگران به صورت اتباع درجه دوم در آمده اند . چیزی که در ایران اتفاق
افتاد موید این نظر است که انقلاب زمانی به وقوع نمی پیوندد که شرائط زندگی
در بدترین وضع باشد ، بلکه هنگامی حادث می شود که وضع رو به بهبودی می رود
اما با انتظارات هماهنگ نگاهداشته نمی شود . اگرچه شاه قولهای زیادی داد
اما دولت در اجرای آن سرعت کافی به خرج نداد ، و مهم نبود که اوضاع چقدر
بهبود یافته. بدین ترتیب هنگامی که سیاست توسعه اقتصادی با دوران متلاطم
سالهای1977و1978مواجه گردید،هر کس از هر قشر وطبقه اجتماعی بیشتر به سویی
گرایش پیدا کرد که با پرسیدن
‘برای من چه کاری انجام دادهاید؟’ شاه را برای کمبودهای درمان ناپذیر مقصر بداند.
