مقدمه نام اين تحقيق، تاريخ صنايع چايكاري و چايسازي، در ايران است و
تاريخ چاي در كتاب‌هاي ديگران نيز آمده است، اما كارشناسان و دست‌اندركاران
چاي ايران سال‌هاست براي مطالعه و پژوهش در برنامه‌ريزي و اجراي امور چاي
مي‌كوشند و به كشورهاي مختلف چايخيز جهان مسافرت مي‌نمايند و نتايج
تحقيقات و مشاهدات خود را نيز در نشريات وزارت كشاورزي و سازمان چاي نوشته و
در سمينارها بيان داشته‌اند. بدون شك، نتيجه زحمات آنان قابل تقدير است و سعي ميشود اين محصول مهم و نوشابه همگاني در كشور ما به حد خودكفايي برسد. هدف
از بدست آوردن و تهيه اين همه مدارك قديمي و تصاوير و ساير اسنادي و آماري
كه ذكر آنها آمده است، اين بوده كه به نوبه خود خدمتي انجام داده باشم. بنابراين،
نوشته حاضر از جميع جهات، چه جايكاري و چايسازي به روش سنتي و قديم كه
اكنون به تاريخ پيوسته است و چه در بهره‌گيري از تكنولوژي جديد و پيشرفت كه
بعد از هر فصلي از تحقيق بدان اشاره شده است و چه در موضوعات جالبي كه در
امر چاي با مخالفت‌هاي اوليه مالكين و زمين‌داران گيلان و مازندران، در
زمان‌هاي بسيار دور و كارشكني‌هاي بي‌جهت آنان در واگذاري زمين به امر كشت
چاي و يا بازرگاني چاي در زمان‌هاي قديم و جديد و روابط بازرگاني جهاني در
رقابت با بازارهاي بين‌المللي چاي و همچنين وضع كشور ما در مقايسه با ساير
كشورهاي چاي‌خير جهان، مخصوصاً كشورهاي نو استقلال يافته آمريكايي نشان
داده شود كه براي خواننده خالي از فايده نخواهد بود. لذا لازم دانستيم
انگيزه خود را در نوشتن تاريخي كه از شهر لاهيجان كه با نام چاي اين محصول
كه يكي از پرمصرفترين فرآورده‌هاي كشاورزي كشور شهرت يافته است، بپردازيم و
با همين انگيزه بوده است كه با هجوم قواي مسلح اشغالگر انگليس و شوروي از
جنوب و شمال در سوم شهريور 1320 ه.ش به خاك ايران و تصرف شهرهاي آن كه تا
پايان جنگ جهاني دوم (1944-1939) ادامه داشت، كلاس‌هاي چايكاري و چايسازي و
هرس چاي كه بوسيله كارشناس آسامي هند به نام عزيز عبدالرحمن اداره مي‌شد،
در اسفند سال 1321 و مرداد 1322 شمسي برگزار گرديد.
فهرست مطالب مقدمه 1 فصل اول 9 مشخصات كلي چاي 9 نام چاي در نقاط مختلف جهان 9 چاي از نظر گياه‌شناسي: 9 چاي و ارزش غذاي آن 10 تركيبات شيميايي چاي 10 چاي در پزشكي 12 فصل دوم 13 مناطق چايخيز جهان 13 چاي بومي مناطق نيمه استوايي و گرم و مرطوب 13 گسترش چاي در كشورهاي جهان 13 انواع بوته‌هاي چاي و سن آن 14 زمين‌هاي قابل كشت چاي 16 آب و هوا و رطوبت و درجه گرما 16 فصل سوم 19 تاريخ چاي 19 تاريخ پيدايش چاي در جهان 19 تاريخ مصرف چاي در ايران 20 تاريخ كشت چاي در ايران 21 فصل چهارم 22 روش كشت چاي 22 انتخاب بذر چاي 22 تهيه خزانه و كشت بذر چاي در آن 25 فصل پنجم 28 پلاس 28 تعريف پلاس 28 انواع پلاس: 28 اتاق پلاس: 30 پلاس به شيوه قديم به رفه‌هاي حصيري يا چتايي و پارچه‌اي 31 پلاس به روش جديد در داخل تراف (يا پلاس به اصطلاح محلي تغاري) 32 مدت زمان پلاس 34 اثرات فيزيكي پلاس 35 اثرات شيميايي پلاس 36 فصل ششم 38 مالش 38 تعريف مالش و مقصود اصلي آن 38 تعداد دفعات مالش و مدت زمان آن 39 غربال كردن برگ سبز پس از مالش 41 فصل هفتم 44 تخمير (اكسيداسيون) 44 فصل هشتم 50 خشك كردن چاي 50 مقدار اسيد آمينه در غنچه و برگ‌هاي چاي: 59 مقدار كاتيشن در غنچه و برگ چاي: 59 مقدار كافئين در غنچه و برگ چاي: 60 اصطلاحات مربوط به ظاهر چاي 65 اصطلاحات مربوط به برگ دم شده چاي 66 اصطلاحات مربوط به خواص نوشابه چاي: 67 فصل نهم 68 كارخانجات چاي در ايران 68 اولين كارخانه چايسازي دولتي در ايران 68 فصل دهم 70 اطلاعات آمار و بازرگاني چاي 70 بازرگاني چاي در جهان و ايران 70 كشورهاي وارد كننده چاي 71 كشورهاي صادر كننده چاي 71 بازارهاي جهاني چاي 71 چه وقت به خودكفايي در كشت چاي مي‌رسيم؟ 72 فصل يازدهم 105 آفات و بيماري‌هاي مهم چاي 105 روشهاي مختلف مباره با آفات چاي 108 بيماري‌هاي متداول چاي 109
دوره دو جنگ فراجهاني شاهد كاهش شديد درفعاليتهاي آبياري بوده است كه به
طوراساسي به رشد زياد توليد كشاورزي كمك كرده است كه انسانيت را قادرميسازد
تا جمعيت دوبرابرش را تغذيه كند. هرچند تمايزي بايد بين كمك مثبت كلي
آبياري وآبرساني به قابليت توليد كشاورزي و رفاه اقتصادي و مقدارمهمي از
تخصيص نادرست سوء اداره منابعي كه با توسعه آبياري همراه بوده اند صورت
بگيرد. هرچند دربسياري ازموارد منابع آبرساني بيش ازحد توسعه يافته اند.
همچنين سرمايه بيش ازحد خرج شده است و هزينه هاي مهمي برحسب فقدان اكوسيستم
،انقراض گونه هاي ماهي و آلودگي منابع آبرساني بيش ازحد پرداخت شده
است.اين فصل ديدگاهي اقتصادي را درمورد كمك منابع آبياري وآبرساني به توسعه
كشاورزي گذشته و مديريت آينده منابع آبرساني فراهم ميكند. كارايي مصرف
آب تحت تاثير تصميماتي صورت گرفته در بسياري ازسطوح قرارگرفته است . ما
دراين فصل بي كفايتي هايي كه ميتواند درسطوح مختلف مديريت آبرساني رخ دهد
را تحليل ميكنيم. ما ابتدا با بحث كردن مصرف آب آبياري توسط فردي شروع
ميكنيم وازاينرو به اهميت مديريت آبرساني منطقه اي مي پردازيم. ما ازاينرو
اهميت ملاحظات پويادرمورد آينده و نقش مديريت بين منطقه اي را مورد بحث
قرارميدهيم. با هم اين بخش هاچاچوبي اقتصادي رابراي طرح كردن سازمانهاي
آبرساني و خط مشي هايي براي افزايش دادن تخصيص منابع آبرساني و جلوگيري
كردن ازبي كفايتي فعلي درسيستم هاي منبع آبرساني ارائه ميكنند. دومين قسمت
فصل عطفيوهزينه هايي كه ازطريق پروژه هاي آبرساني وآبياري كشاورزي
دركشورهاي درحال توسعه تحقق يافته اند را مرورميكند. معدودي از ارزيابي هاي
يكپارچه شده عملي درمورد اين پروژه ها وجود دارد ، ازاينرو ما قطعات را به
هم پيوست ميدهيم و اطلاعات را با بحث هاي مفهومي تركيب ميكنيم. 1-
مرور : قرن قبلي شاهد رشد بي سابقه اي درپروژه هاي آبياري درسطحي جهاني
بوده است . استفاده از آبياري چاه لوله اي هزينه استفاده كردن ازآب هاي
زيرزميني را كاهش داده است و كمك رساني مخزن ها وكانال هاي بزرگ براي
رسيدن به ايمني غذا مورد استفاده قرارگرفته است . زمين آبياري شده درسرتاسر
جهان از50 ميليون هكتار در1900 به 267 ميليون هكتار درامروز افزايش داشته
است كه اكثر اين افزايش دركشورهاي درحال توسعه است .درحال حاضر 75 درصد
اززمين زير كشت دركشورهاي درحال توسعه است . آبياري مقدارزمين زيركشت و
محصولات زمين كشت فعلي را افزايش داده است. جدول 1 رشد درمناطق آبياري شده
جهاني را دردهه هاي اخير نشان ميدهد. برخي مناطق همچون آسيا به طورزيادي
ازآبياري سود كردند . كشورهايي با بزرگترين مناطق درآبياري چين و هند و
ايالات متحده هستند كه به طورهمساني شامل نيمي اززمين آبياري شده جهان
ميباشند. ديگر مناطق همچون آفريقا زمين زير كشت كمي دارند. جهان كلي نشان
دهنده افزايش زيادي درزمين آبياري شده است كه تقريباً دريك چارچوب زماني 3
ساله دوبرابر ميشوند. به علاوه جدول يك درصد زمين دروشده قابل كشت آبياري
شده را نشان ميدهد. اين درصد به طورمهمي بين مناطق تغيير ميكند. به طورمثال
در1995 ، آسيا 32.4 درصد اززمين كشت كلي تحت آبياري را دارد درحالي كه
درآفريقا آن تنها 6.1 درصد بود . همچنين بعضي ازكشورها چون ايالات متحده
وچين سهم زمين قابل كشتشان را درآبياري داشتند كه نسبتاً بين 1965 و 1995
ثابت باقي ماند درحالي كه درهند اين درصد تقريباً دوبرابر شده است . درحالي
كه زمين كمي درآبياري دربرخي مناطق جهان همچون آفريقا وجود دارد ، دربعضي
ازموارد مقدارمهمي زمين آبياري شده بالقوه وجود دارد. جدول 2 عامل بالقوه
رابراي زمين آبياري شده درآفريقا و آسيا و آمريكاي جنوبي نشان ميدهد. يك
مورد جالب براي مشاهده اين است كه نسبت واقعي به عامل بالقوه زمين آبياري
شده درآسيا بيشتراز آفريقا و آمريكاي جنوبي است. يك نتيجه گيري كه ما
ميتوانيم ازاين جدول بكنيم اين است كه توسعه آينده وسعت زمين به جريب
آبياري شده درآسيا محدود است ، اما عامل بالقوه مهمي درديگر مناطق درحال
توسعه جهان وجود دارد
گياهان عـلوفه اي و مــراتع منبع اصـلي انرژي بــراي تـغذيه دامــها مي باشند .اگـر عــلوفه داراي كيفيت كافي
باشد ميتواند 60 درصد نياز غذايي گاوهاي شيري ونياز كامل گاوهاي گوشتي را
تامين نمايد. اكثر گياهان علوفه اي متعلق به دو خانواده گرامينه ولگومينوزه
مي باشند. در مناطق خشك ونيمه خشك ودر شــرايط فـارياب ،گياهان گرامينه پر
توليد تراز گياهان لگومينيزه مـي باشند واز نظر مصـــرف آب نيز داراي
كارايي بيشتري هستند .در شرايط مساوي ،از نظـر رشد ،گياهان لگــومينوزه از
نظر پروتيين وكلسيم غني تر از گياهان گرامينه مي باشند . در مناطق خشك
اگر آب كافي در دسترس باشد ،شرايط مناسبي بـراي كشت گياهان علوفــه اي
فراهم است ودر اين شرايط، اكثر گياهان علوفه اي را ميتوان كـشت كرد .بدين
ترتيب كه در طول فصل سرد گياهان علوفه اي را ميتوان كشت كرد. بدين ترتيب كه
در طول فصل سرد ،گيــــاهان مناطق معتدله ودر طول فصل گرم ،گياهان مناطق
گرمسيري مناسب خواهند بود . عـــدم وجود يخبندان در طول زمستان باعث ميشود
كه بتوان گياهان پر محصولي مانند شبدر مصري ، كه داراي رشد مجدد سريعي مي
باشد و گياهان چند ساله ي مانند يونجه كه مي تواند در طــول سال ،تا 10
برداشت حاصل نمايد كشت نمود. در طول تابستان ،نيز مي توان گياهان گرامينه
يك ساله كه داراي توانايي توليد بسيار زياد هستند ،از قبيل ذرت ، سود ا
نگراس ، سورگم شيرين كشت نمود. در برخي از مناطق نيمه خشك جهان ، واريته
هاي هيبريد ذرت تا100 تن در هكتار علوفه سبز و شبدر برسيم تا 80 تن ( 6
تا7 برداشت ) مي توانند توليد كنند. بين گياهان علوفه اي از نظر كارايي
مصرف آب اختلاف زيادي وجود دارد بــراي مثال : يونجه براي توليد يك واحد
ماده خشك ،4 تا6 مرتبه بيشتر از ذرت علوفه اي به آب نيـاز دارد و به همين
دليل در مواردي‌كه آب نادر و گران ايت ، ممكن است همين عامل باعث عدم كشت
آن شود . يونجه ،از معروفترين گياهان علوفه اي مناطق خشك دنيا است . اين
گياه و ساير گياهان علــوفه اي مناطق خشك مفصل بحث خواهد شد .ذرت :يكي از
معروفترين گياهان تابستانه بسيــاري از مناطق خشك جهان است . رشد سريع آن
،عملكرد زياد ،خوش خوراكي و ارزش غـذايي زياد ان ،از دلايل عمده معروفيت
اين گياه است . در گذشته اين گياه به صورت دستپــاش يا در رديفهاي بسيار نزديك به هم كشت مي شد. و مقدار بذر لازم
جهت كاشت خيلي زياد بود (300 ـ15 كيلو گرم در هكتار ) و6 تا 7 هفته پس از
كاشت ،در شرايطي كه هنوز رسيده نبود بـر داشت مي شد ،عملكرد در اين شرايط
معمولا كم و برابر40-30 تن در هكتار بود . در سالهاي اخير روش كاشت كاملا
تغيير كرده است و گياه را با فاصله بيشتر كشت ميكنند و موقعي كه هنوز برگها
و ساقـه‌ها سبز هستند و دانه در حالت شيري يا خميري است گياه را برداشت مي
كنند . واريته هـاي هيبريد جانشين واريته هاي معمولي شده اند و مصرف
كودهاي شيميايي به مقدار زياد رايج شده است .در چنين شرايطي عملكرد به
100-80 تن در هكتار مي رسد. گياهان ديگري كه بــــراي توليد علوفه كشت
مي كنند و عملكرد خوبي دارند عبارتنداز: سورگم شيرين ،ســود انگراس،
پنسلاريا و نخود گاوي . گياهان فوق در بهار و تابستان كشت مي شوند .در
مناطقي كه داراي زمستانهـاي سخت مي باشند تعليف دامها با علوفه ذخيره شده
انجام مي شود(علوفه خشك و سيلو بعدا توضيـــح داده خواهند شد)ودر آن قسمت
از مناطق خشك كه داراي زمستانهاي معتدل هستند، گياهان علوفه اي را مي توان
در زمستان كشت كرد و روزانه به مصرف رساند. يكي از گياهان علوفه اي كه
داراي عملكرد باالقوه زيادي مي باشد شبدر مصري يا شبدر برسيم
(Trifolium alexanderium) اسـت كه ميتواند در شرايط آبياري ،7 تا 8
برداشت را در طول 10-9 ماه حاصل نمايد و عمـــلكرد آن به120-100 تن علوفه
تازه در هكتار برسد .علاوه بر شبدر برسيم ،گياهان زير را مـــي توان در
مناطقي كه داراي زمستانهاي معتدل هستند به صورت فارياب ،ودر مناطقي كه
بارندگـــي كافي دارند به صورت ديم كشت نمود. گونه اي از خلرها يكي از
مهمترين گياهان علوفه اي است و آفــات و امراض مهمي نيز ندارد. اين گياه
از مقاومترين گيـــاهان علوفه اي نسبت به روش آبيــــاري غرقابي است و
علوفه آن داراي ارزش غذايي خوبي مي باشد . البته به علــت رشد اوليه كند آن
و ساقـه هاي ضعيف و رشـد خوابيده اي كه دارد ،قـادر به رقابت با علفهـاي
هرز نيست . نخود فرنگي (Pisum sativum) بـراي خاكهاي شني بسيار مفيد است و
لوبيا اسبي داراي عملكرد كمي بوده و حساسيت زياد آن به امراض و به خصوص
بيماري Botrytis شده است. يولاف ،در عرض 8 هفته پس از كاشت عملكرد زيادي
توليد مينمايد و علوفه آن به خوبي توسط دامها به مصرف مي رسد . كلم علوفـه
اي ،در خاكهاي حاصل خيز و عميق عملكرد بسيار زيادي دارد اين گياه، در
اواخر تابستان كشت مي شود و120-90 روز پس سبز شدن برداشت مي گردد. چغندر
علوفه اي يكي ديگر از مهمترين گياهان علوفه اي است كه ميتوان در مناطق خشك
كشت نمود . اين گياه را ميتوان دو مرتبه در سال : يعني در پاييز و در اول
بهار كشت كـــرده و آن را در طول تابستان برداشت نمود .گر چه ريشه اين گياه
داراي مقدار زيادي آب است ولي اثر زيادي بر توليد شير در طول ماههاي گرم و
خشك تابستان داشته و اگر همراه با علوفه خشــــك يا علوفه چراگاه به دام
داده شود توليد شير بالا خواهد رفت . عملكرد چغندر علوفه اي مي تواند
100-80 تن در هكتار بدون آبياري و250-150 تن در هكتار در شرايط فارياب
باشد.
شربت ذرت حاوي فروكتوز بالا (HFCS) اين شربت كه در انگلستان ايزو
فروكتوز و در كانادا گلوكز / فروكتوز ناميده مي‌شودشامل هر گروه از
شربت‌هاي ذرت ميشود كه پردازش آنزيمي روي آنها صورت گرفته‌است تا
گلوكز آن به فروكتوز تبديل شود و سپس با شربت ذرت خالص تركيب شده
است‌تا شيريني مطبوعي را ايجاد كند. در ايالات متحده، HFCS ماده‌اي
است كه عموماً به جاي‌شرك مورد استفاده واقع ميشود و در بيشتر غذاها
و نوشيدني‌هاي پردازش شده وجوددارد از جمله نوشيدني‌هاي غيرالكلي،
ماست، نان صنعتي، كلوچه‌ها، پوشش سالاد وسوپ گوجه فرنگي. متداول‌ترين
انواع اين شربت عبارتنداز: HFCS55 (كه بيشتر در نوشيدني‌هاي غير
الكلي وجوددارد)، تقريباً 55% فروكتوز و 45% گلوكز دارد؛ و HFCS42 (كه در
بسياري از غذاها و غذاهاي‌پخته شده وجود دارد)، تقريباً 90% فروكتوز
10% گلوكز دارد و در مقادير كم در مواردخاص كاربرد دارد اما بيشتر براي
تركيب با HFCS42 استفاده ميشود تا HFCS55 را توليد كند. روندي كه
توسط آن HFCS توليد ميشود اولين بار توسط ريچارد اووف و ارل پي
كوي درسال 1957 اختراع شد. روند توليد صنعتي آن توسط دكتر تاكاساكي
در آژانس بين‌المللي‌فناوري و علوم صنعتي وزارت تجارت بين‌المللي و
صنعت ژاپن در سالهاي 1970-1965اصلاح شد. HFCS به سرعت در بسياري از
غذاها و نوشيدني‌هاي غير الكلي بين سالهاي1975 تا 1985 در ايالات
متحده به كار برده شد. شيريني 55 HFCS قابل مقايسه با قند
(ساكاروز)، يك دي ساكاريد از فروكتوز و گلوكز است.اين ويژگي باعث
مفيد بود آن جهت توليدكنندگان مواد غذايي ميشود تا آن را
جايگزين‌ساكاروز در نوشيدني‌هاي غيرالكلي و غذاهاي پردازش شده كنند.
HFCS90 شيرين‌تر ازساكارروز است؛ HFCS42 شيريني كمتري نسبت به ساكاروز
دارد. استفاده از آن به جاي شكر: از زمان عرضه اين شربت،
HFCS جاي گزين شكر در بسياري از غذاهاي پردازش شده درآمريكا شده
است. مهمترين دلايل آن عبارتنداز: HFCS تا حدي در آمريكا ارزان‌تر
است كه‌درنتيجه شامل بوده هر دوي ذرت و شكر در آن است. از اواسط
دهة 90 ميلادي دولت‌فدرال آمريكا به پرورش دهندگان ذرت تا 40
ميليون دلار سوبسيد دارد. HFCS راحت‌تر قابل تركيب كردن و حمل ونقل است زيرا يك مايع است. مقايسه
آن با شركت نيشكر و چغندر قند: شكر نيشكر و چغندر قند هر دو نسبتاً
ساكاروزخالص هستند. اگرچه گلوكز و فروكتوز كه دو جزء HFCS هستند،
مونهوساكاريد هستند، اماساكاروز يك دي ساكاريد است كه از گلوكز و
فروكتوز تشكيل شده كه با هم با پيوندي‌نسبتاً ضعيف تركيب گليكوسيديك
را تشكيل ميدهند. نيك مولكول ساكاروز (با فرمول‌شيميايي C12H22011
ميتواند به يك مولكول گلوكز به علاوه يك مولكول فروكتوز در
محيط‌اسيدي نسبتاً ضعيف شكسته شود. ساكاروز در مدت هضم به فروكتوز و
گلوكز از طريق‌آنزيم سوكراز شكسته ميشود كه بدين ترتيب بدن ميزان
شكست ساكاروز را مرتب‌مي‌كند. بدون اين مكانيسم تنظيم، بدن كنترل
كمتري بر ميزان جذب شكر در جريان خون‌دارد.
مقدمه نهال سالم ، سنگ بنای کشاورزی پایدار کشاورزی پایدار نوعی
کشاورزی منطبق بر منافع انسان و کارایی بیشتر در استفاده از منابع است .
مهم ترین هدف وزارت جهاد کشاورزی در برنامه چهارم توسعه ، پایداری تولیدات
کشاورزی بر مبنای دانایی است و یکی از پنج محور مصوب جهت گیری های پژوهشی
وزارت جهاد کشاورزی ، حفظ ذخایر ژنتیکی و تنوع زیستی است که تولید نهال
سالم و ساماندهی نهالستان های کشور نقش مهمی در این زمینه دارد . مصرف
سالانه نهال در کشور 40 میلیون اصله است . تاکنون بیش از 1000 نهالستان
فعال در کشور شناسایی شده است و حدود 750 نهالستان استاندارد لازم و گواهی
سلامت دریافت کرده اند . از 20 میلیون اصله نهال شناسایی شده کشور ، 12
میلیون نهال شناسنامه دار شده اند . از گونه های مختلف نهال های کشور ، فقط
تعداد محدودی در سطح انبوه تولید می¬شوند . تأسیس شهرک¬های تولید نهال ،
ضمن کاستن از هزینه ها ، در تولید نهال سالم و استاندارد نقش مهمی ایفا
خواهد کرد . تولید نهال استاندارد و کیفی ، اولویت بخشی به تولید نهال بومی
و محلی، احداث نهالستان در ارتفاعات ، توجه به فضاهای بذرگیری و باغ بذر
با هدف جمع آوری بذرکافی و با کیفیت از درختانی با فنوتیپ مطلوب و به طور
کلی برنامه های ساماندهی نهالستان های کشور زمینه های مناسبی برای گسترش
فرصت های شغلی ، تولید و درآمد بیشتر است . این ویژه نامه بهانه ای است
برای جلب توجه هر چه بیشتر دست اندرکاران تولید برنامه در رسانه ملی . باغدار
دی 86- سایت منابع طبیعی 29/4/87- پیام جهاد کشاورزی 26/6/87- خبرگزاری
مهر 9/11/86 – همشهری 27/6/87- سایت شرکت خدمات حمایتی کشاورزی2/7/87-
ایانا ( خبرگزاری کشاورزی ایران) ، شهریور87) لیبل – تعداد کل نهال
های درختی و درختچه های متداول در نهالستان های کشور 150 گونه است که حدود
65 گونه در مناطق معتدل و سردسیر کشور ، حدود 45 گونه در مناطق گرمسیر و
جنوب کشور و حدود 40 گونه در شمال کشور کاشت می شود . ( سایت
منابع طبیعی 29/4/87) اهمیت درخت کاری در سخن معصوم (ع) پیامبر اکرم ( ص) : هر
وقت عمر جهان به آخر رسیده و قیامت بخواهد برپا شود و عالم بخواهد منقرض
شود و در دست یکی از شما نهال درختی باشد چنانچه به قدر کاشتن آن فرصت باشد
، باید آن را بکارد . ( مستدرک الوسائل – ج 13- ص 460)
اجاره نهالستان نهالستان
جهاد سبز در جشنواره نهال های شناسنامه دار ، مقام دوم را کسب کرد . این
نهالستان سالیانه 6-5 میلیون اصله نهال تولید می کند . این نهالستان 132
هکتار وسعت دارد و بخشی از اراضی این نهالستان به صورت اجاره ای به فارغ
التحصیلان کشاورزی تحویل داده می شود . این فارغ التحصیلان سالانه 600 هزار
اصله نهال تولید می کنند . تولید نهال با کیفیت و شناسنامه دار از اهداف
این نهالستان است که برای ارگان های سفارش دهنده ، نهال تولید می کند . ( خبرگزاری کشاورزی ایران – 16/6/87)
كليات : دومين درخت از گروه سيب سانان Pomidoidea درخت گلابي است .
اين درخت از نوع ( ژانر ) Pyrus بوده و داراي گونه هاي متعددي است .
از دسته درختان خزان كننده بوده و تمام گونه هاي وحشي آن در نيمكره شمالي
از شرق به غرب پراكنده هستند . حدود 20 گونه ( ESPECES ) از اين نوع شناخته
شده است ، كه از نوع قابل توجهي برخوردارند . بين آنها از بوته هاي
كوچك تا درختان بزرگ ، بعضي خاردار و بعضي بي خار ديده ميشود . حدود نصف
اين گونه ها بومي اروپا و شمال افريقا و آسياي صغير و سواحل
مديترانه بوده ، بقيه كلاً بومي آسيا مي باشند . گلابي هاي كاشته شده فعلي
حاصل هزاران سال تلاش بشر براي انتخاب بهترين ها و اصلاح آن ها ميباشد .
تقريباً 90 % واريته هاي گلابي هاي كاشته شده از گونه معروف Pyrus
Communis بوجود آمده اند . اين گونه گسترده ترين گونه گلابي در باغداري
امروزة دنيا بحساب ميايد . بنظر گياه شناسان اين گونه احتمالاً از اختلاط
يك گونه وحشي بومي قفقاز بنام Pyrus caucasica كه داراي ميوه هاي
نسبتاً درشتي است با گونه وحشي ديگري به اسم Pyrus Nivalis بوجود آمده
است . يك دسته گلابي هاي اهلي ديگري نيز وجود دارد كه اصطلاحاً به گلابي
هاي ريگدار معروف ، بومي شرق آسيا در منطقه ژاپن و چين ميباشد . به عقيده
اكثر دانشمندان اين ارقام از گونه كه بومي شرق دور است بدست آمده اند و
اصطلاحاً در باغباني به آنها گلابي ريگدار ژاپني ( Japanese sand pears )
مي گويند . تعدادي از دانشمندان گياه شناسي آنها را از گونه ديگر بومي شرق
دور به اسم Pyrus Ussuriensis مي دانند . بهر صورت اين دسته از گلابي ها
از روزگاران بسيار دور ( حدود 1100 سال قبل از ميلاد طبق مدارك مكتوب موجود
) در شرق دور كاشته مي شده اند . البته در طي قرون مثل واريته هاي گلابي
هاي گونه P . Communis اختلاط ها و هيبريدهائي بين خود بوجود آورده اند
كه ارقام فعلي را تشكيل ميدهند .
كنترل گلدهي گذار از مرحله رويشي به زايشي كاملاً مشخص است. در مرحله
رويشي به طور مرتب برگ، ساقه و ريشه جديد مي‌سازد. آغاز گلدهي مستلزم بروز
يك تغيير اساسي در الگوي تمايز جوانه انتهايي ساقه است كه منجر به ايجاد و
توسعه اندام‌هاي گل ـ گاسبرگ، گلبرگ، پرچم و برچه‌ها ميشود. عليرغم اين
پيچيدگي، گلدهي تمام گونه‌ها در پاسخ به عوامل داخلي و خارجي صورت مي‌گيرد
كه نمو زايشي گياه را با شرايط محيطي حاكم بر آن جفت ميكنند. گلدهي
ممكن است در برخي گياهان يكساله طي چند هفته پس از جوانه‌زني صورت گيرد.
برعكس، برخي از گياهان چندساله، به خصوص گياهان جنگلي، ممكن است پيش از
توليد گل به مدت 20 سال يا بيشتر رشد نمايند. بنابراين سن گلدهي گياهان
بسيار متفاوت است و اين امر مبين آن است كه سن (يا اندازه) گياه، يكي از
عوامل داخلي كنترل گياه ميباشد. دومين ويژگي بارز گلدهي، آن است كه در
بسياري از گونه‌ها، گلدهي تنها يكبار در سال انجام شده و بنابراين بايد تحت
كنترل شرايط خارجي باشد. فتوپريوديسم و بهاره‌سازي، دو مكانيزم عمده چنين
عكس‌العمل‌هاي فصلي محسوب ميشوند. فتوپريوديسم، عكس‌العمل به طول روز است،
در حالي كه بهاره‌سازي تاثيري است كه سرما بر گلدهي مي‌گذارد. اين دو
سيستم كنترلي ميتواند توليد مثل گياهان را هماهنگ كند. اين هماهنگي،
مزاياي مشخصي از ديدگاه سازگاري دارد، چنانكه اين امر امكان تلاقي و نيز
انطباق گلدهي بر شرايط مطلوب محيطي، به خصوص از نظر دما و رطوبت را فراهم
مي‌سازد. آغاز نمو زايشي قطعاً بوسيله عوامل داخلي، نظير سن گياه و
چندين عامل محيطي كنترل ميشود. مهمترين پيام‌هاي محيطي، طول روز و درجه
حرارت كم ميباشند. ساير پيام‌ها نظير تشعشع كل و تنش آب، تنها مي‌توانند
عكس‌العمل به طول روز و دماي كم را اصلاح كنند. گياهان در مراحل اوليه
رشد رويشي اصطلاحاً جوان ناميده ميشوند. هنگامي كه اين گياهان توانايي
توليد گل را به دست مي‌آورند، بالغ شده‌اند. در بسياري از گياهان گلدهي
بدون عكس‌العمل به هرگونه شرايط خاص محيطي صورت مي‌گيرد، اين پديده «القاي
خودمختاري» گلدهي ناميده ميشود. در ساير موارد، عوامل مقتضي محيطي مورد
نياز ميباشد. گياهاني كه دوران جواني خود را سپري كرده، ولي هنوز شرايط
مناسب براي گلدهي را تجزيه نكرده‌اند، اصطلاحاً مستعد گلدهي هستند. گذار
از مرحله جواني به بلوغ، اغلب با تغيير ويژگي‌هاي رويشي نظير مورفولوژي
برگ، آرايش برگ روي ساقه، خارداري، ظرفيت ريشه‌دهي و نگهداري برگ در
گياهان خزان كننده همراه است. چنين تغييراتي به ويژه در گونه‌هاي چوبي رخ
ميدهد، هرچند كه در گونه‌هاي علفي نيز تفاوت‌هاي مورفولوژيكي بين مرحله
جواني و بلوغ وجود دارد. فقدان گل به تنهايي دليل قاطعي بر جواني نيست،
زيرا تمامي درختان اگر چه در حال رشد شديد باشند، ممكن است گل ندهند.
بي‌نظمي گلدهي، نظير سال‌آوري درختان ميوه نيز معمول است. به دليل وجود اين
موارد، درك كامل اثر سن بر گلدهي مستلزم وضوح مباني بيوشيميايي آن است.
مقدمه تاریخچه كشت و استفاده از قارچهای خوراكی در ایران و جهان با
توجه به اسناد ومداركی كه در دسترس است تاریخ مصرف قارچهای خوراكی به عنوان
غذا و دارو به زمانی بسیار دور برمیگردد بطوری كه حتی انسانهای نخستین
از خواص ویژه قارچها اطلاع داشتند و گاهی به عنوان یك ماده توهمزا در
فالگیریها از آن استفاده مینمودند، مردم كشورهای شرقی اولین كسانی بودند
كه به استفاده از قارچ دست زده بطوری كه نوعی قارچ بنام اوریكولاریا برای
اولین بار در حدود 600 سال قبل از میلاد و نوعی دیگر بنام فلامولینا و
لوتیپس در چین كشت میشدهاند و همچنین نوعی دیگر از قارچهای آسیای شرقی
بنام Lentinu edodes وvolvariella در حدود 2000 سال قبل در چین و ژاپن
مورد استفاده قرار میگرفتند و تكنولوژی كشت این قارچها جزو هنرهای خیلی
قدیمی و محرمانه این سرزمینها بوده است. وهمچنین ذكر شده كه دو قرن قبل از
تولد حضرت عیسی مسیح (ع)یك پزشك یونانیبهنام نیكاندر Nicandre قارچ را در
بستری از كود حیوانی وخاكستر كه شاخه وبرگ درخت انجیر روی آن را پوشانده
بود پرورش داد. در اوائل قرن 16 یكی از پزشكان گیاه داروئی در كشور اطریش
برای اولین بار مبادرت به شناسائی قارچهای اطراف شهر وین نمود. وهمچنین در
همان قرن پرورش و استفاده از قارچ در كشور ایتالیا آغاز و با اختراع
میكروسكوپ در قرن 17 فعالیت شناسائی قارچها بیشتر و بیشتر شد و پرورش قارچ
در گلخانه و سالنهای پرورش برای اولین بار در حدود سالهای 1754 در كشور
سوئد ابداع شد واز سال 1779 تولید و پرورش قارچ در انگلستان آغاز وبه برخی
دیگر از كشورهای اروپایی توسعه یافت ودر سال 1809 شخصی بنام لینك ساختمان
بازیدیوم و بازیدیوسپور را در بازیدیومیستها مشاهده نمود واصطلاح بازیدیوم و
سیستیدیوم را شخصی بنام لویل در سال 1837 اشاعه داد ودر سال 1884 دو نفر
فرانسوی بنامهای آقایان كنـستاتیـن (Constantin ) وماتروشو(Matruehot) عضو
انیستیتو پاستور بودند برای اولین بار از روش پاستوریزاسیون ،اسپور قارچ را
وادار به جوانه زدن كرده وبذر قارچ را در شرایط استریل ابداع نمودند ودر
اوائل قرن 19 كشت سنتی قارچ در غارهای طبیعی در كشور فرانسه آغاز شد ودر
اوائل نیمه دوم قرن نوزده از اروپا به آمریكا انتقال ودر سال 1890 مزرعه
داران در پنسیلوانیای آمریكا مبادرت به پرورش قارچ نمودند ودر سال 1921 در
كشور هندوستان برای اولین بار فردی بنام بوس موفق به كشت دو نوع قارچ از
جنس آگاریكوس (دكمه‌ای) بر روی كود حیوانی شد. سیندن Sinden در سال 1932
تهیه بذر قارچ بر روی غلات را ابداع و لامبرت Lambert از آمریكا اساس
تكنولوژی مدرن پرورش قارچ را بنیان نهاد و از سال 1970 در كشور مجارستان
پرورش نوعی قارچ بنام پلوروت بر روی كنده درختان انجام میگرفته است. در
ایران برای اولین بار در سال 1335 كشت قارچ دكمه‌ای توسط فردی بنام
احیایی در قسمت شمال تهران شروع شد و پس از مدتی در سالهای 1348 الی 1357
واحدهای كشت و تولید قارچ در تهران – كرج و شهر ری افتتاح و فعالیت خود
را آغاز نمودند و در اواخر سالهای 1356 تولید بذر قارچ دكمه‌ای توسط آقای
پیرایش شروع شد و كشت قارچ صدفی نیز برای اولین بار در سال 1365 توسط آقای
مصطفوی كارشناس سازمان كشاورزی در منطقه اوین
فهرست مطالب مقدمه 1 آشنایی با تقسیم بندی قارچ 2 قارچها به سه گروه تقسیم می شوند : 2 1- قارچهای خوراکی 2 قارچهای خوراکی و خواص آنها 2 2- قارچهای دارویی 4 3- قارچ سمی 5 مرفولوژی (شکل شناسی) قارچ صدفی 6 آشنایی با تاریخچه کشت و پرروش قارچ صدفی در ایران و جهان 7 آشنایی با قارچ صدفی 7 سالن کشت وپرورش 8 ضد عفونی سالن کشت 9 شناسایی اصول برداشت محصول 14 قارچ دکمه ای 15 قارچ دکمه ای معمولی 16 آشنایی با مفهوم سویه یا استرین 17 آشنایی با انتخاب سویه 17 آشنایی با مواد و نحوه عمل آوری کود کمپوست 18 1- مواد اصلی 18 2- مکمل های غذایی 19 3- مواد غذایی کنسانتر 19 4- کود های ازته 19 5- املاح معدنی 19 آشنایی با کمپوست مصنوعی و طبیعی 19 مزایای استفاده از کمپوست مصنوعی 20 سوله تهیه کمپوست 20 آشنایی با روش های تولید کود کمپوست 20 1- روش طولانی مدت تهیه کمپوست ( Long method ) 20 آشنایی با روش های آماده سازی بستر 21 1- آماده سازی بستر به روش قفسه ای : 21 2- آماده سازی بستر به روش جعبه ای : 21 3- آماده سازی بستر روش کیسه ای : 22 آشنایی با خاک پوششی بستر سالن های پرورش قارچ 22 شناسایی اصول ضد عفونی خاک پوششی 23 آشنایی با مناسب ترین زمان خاک دهی بستر قارچ 23 شناسایی اصول مراقبت از بستر ها بعد از خاکدهی 23 شناسایی اصول هوادهی سالن های پرورش 24 شناسایی اصول برداشت محصول 24 شناسایی اصول بسته بندی محصول برداشت شده 25 نحوه انتخاب ، نگهداری و پخت قارچ 25 شناسایی اصول تبدیل و نگهداری قارچ های خوراکی 27 بیماری های قارچ های خوراکی 30 1- بیماری ورتیسلیونم ( پوسیدگی خشک ) 30 علایم بیماری ورتیسلیوم 30 کنترل و مبارزه با بیماری ورتیسلیوم 30 2- بیماری دنبلان کاذب 31 علایم بیماری 31 کنترل بیماری 31 3- بیماری تار عنکبوتی 31 علایم 32 کنترل و مبارزه با بیماری تار عنکبوتی 32 4- قارچ های هرز کلاهدار 32 5- بیماری بلاچ تند 32 6- بیماری حفره دار شدن کلاهک 32 هزینه کارگری : 33 هزینه سوخت و انرژی : 34 پیش بینی میزان تولید 34 منابع 36
پيشگفتار: در اين پروژه بر حسب نياز به تحقيق و مطالعه اين موضوع در
ابتدا با بيان مقدمه اي كوتاه در مورد تاريخچه سلنيوم به بررسي خصوصيات
فيزيكي و شيميايي و نيز اشكال سلنيوم در طبيعت براي آشنايي بيشتر پرداخته
شده است. و پس از آن موارد مصرف اين عنصر در صنايع مطرح گرديده و با دادن
يك ديد كلي راجع به ماهيت سلنيوم به بررسي تاثيرات آن بر جانداران از جهت
خطرات مصرف زياد و نيز مصرف كم آن پرداخته شده است و نهايتا به بررسي دقيق
نقش سلنيوم در بدن انسان و نياز روزانه به آن با توجه به سن و شرايط محيطي
پرداخته شده در ادامه نيز به روشهاي جبران كمبود سلنيوم در دام و همچنين
از نمونه خوراكيهاي حاوي سلنيوم زياد ياد گرديده است در قسمت دوم اين پروژه
به بررسي خاكهاي حاوي سلنيوم پرداخته شده و نيز بر آلودگي خاك توسط اين
عنصر تكيه گرديده است و در آخر به روش گياه پالايي به عنوان راهي براي از
بين بردن اين آلودگي از محيط نگاه شده است و در اين بين به معرفي برخي از
گونه هاي گياهي موثر در اين روش و همچنين بررسي نتايج آزمايشهاي مربوط به
مفيد بودن گياه پالايي براي از بين بردن آلودگي سلنيوم از محيط آورده شده
است. و در انتها به عنوان راهبردي مفيد نتايج و اثرات ورود علم بيوتكنولوژي
و مهندس ژنتيك و اصلاح نباتات را در گياه پالايي معرفي گرديده است. اميد به اينكه اين مكتوب ناچيز آغازي براي ادامه راه مطالعه و تحقيق در اين موضوع براي ديگر عزيزان باشد.
فهرست مطالب فصل اول- خصوصيات سلنيوم 1 مقدمه: 2 خصوصيات فيزيكي و شيميايي: سلينوم 3 خصوصيات و اشكال سلنيوم در طبيعت: 8 حضور و توليد سلنيوم در طبيعت 9 موارد استفاده سلنيوم در صنايع 13 فصل دوم تاثيرات و خطرات سلنيوم 14 تاثيرات سلنيوم جانداران 15 نقش سلنيوم در بدن انسان و بررسي نياز روزانه به آن 15 نقش فيزيولوژيكي سلنيوم 16 خطرات مصرف بيش از حد سلنيوم 19 خطرات مصرف زياد سلنيوم براي سلامتي 23 خطرات كمبود سلنيوم در بدن 31 روش اول: تزريق سلنيوم 35 روش دوم: د ادن سلنيوم خوراكي 35 نمونه هايي از خواراكيهاي حاوي سلنيوم زياد 37 فصل سوم- آلودگي سلنيوم و نحوه از بين بردن آن 39 نمونه هايي از خاكهاي حاوي سلنيوم زياد 40 غلظت سلنيوم در خاك 40 آلودگي سلنيوم در خاك 46 نحوه از بين بردن آلودگي به روش گياه پالايي 48 معرفي برخي از گونه ها و گياهان مفيد در phytoremediation 52 بررسي و نتايج آزمايشهاي مربوط به Phytoremediation 56 وارد شدن علم بيوتكنولوژي در phytoremediation 59 نتايج و بحث 61 منابع و ماخذ 63
مقدمه : از ديرباز از مناطق زراعي ايران همواره به عنوان غني ترين خاكها از
نظر پتاسيم نام برده شده است. بهمين جهت در طي سالها زراعت چغندرقند، از
اين عنصر پرنياز گياه شايد در مقادير بسيار جزئي استفاده گرديده است، اين
امر در حالي اتفاق مي افتد كه پتاسيم بعنوان عنصر قندساز در گياهان به شمار
ميرود و مي تواند اثر جانشيني براي سديم در خاك و گياه داشته باشد. از طرف
ديگر اين عنصر در افزايش شادابي اندام هوائي و در نتيجه فعال سازي منابع
فتوسنتزي نقش اساسي دارد. علاوه بر اين متخصصين خاكشناسي معتقدند كه اگر چه
اين عنصر در خاك فراوان است ولي بدلايل برخي فرآيندهاي شيميايي خاك اين
عنصر قابل استفاده گياه نمي باشد. لذا در تعيين مقدار پتاسيم موردنياز گياه
مقدار پتاسيم قابل جذب به عنوان ملاك تصميم گيري مطرح مي باشد.
شرح
يافته و توصيه هاي كاربردي : نتايج آزمايشات انجام شده در مورد استفاده
اين عنصر در چند منطقه مهم چغندركاري برروي توليد محصول نشان ميدهد كه اين
عنصر موجب افزايش عملكرد شكر مي گردد. بنابراين باتوجه به نتايج بدست
آمده از تأثير پتاسيم بر روي عملكرد، مصرف حدود 180 كيلوگرم پتاسيم در
خاكهاي نيمه سبك و سبك و مناطق با بارندگي بيش از 300 ميليمتر براي افزيش
عملكرد توصيه مي گردد. اهميت اقتصادي : با عنايت به نتايج موجود در خصوص
افزايش عملكرد شكر تحت تأثير كود پتاسيم علاوه بر جبران هزينه هاي كود
افزايش درآمد نيز حاصل شده است.
